B I A Ł Y S T O K

Rynek to centralny punkt miasta. Na nim koncentruje się życie społeczne, gospodarcze. To
tu mają miejsce najważniejsze w historii wydarzenia. Początki białostockiego Rynku sięgają XV w.
Powstał on na skrzyżowaniu dróg wiodących do Suraża, Wasilkowa i Choroszczy. Z czasem wokół
samorzutnie powstałego placu, bez jasno wytyczonego planu wzrastać zaczęła zabudowa. Około
1547 roku, w południowo – wschodniej jego części, wybudowany został drewniany kościół (w
miejscu obecnych zabudowań klasztoru Sióstr Miłosierdzia). W 1578 r. stała już przy nim karczma.
W 1708 r. nadano Rynkowi ostateczny kształt. Jego wydłużone, lekko wygięte pierzeje –
południowa i północna- zwężały się w centralnym punkcie placu tak, że dzielił się on na dwie
części. Pierwsza z nich wschodnia, wyraźnie związana była z rezydencją. Główne miejsce
zajmował w niej kościół parafialny. Obok niego z czasem pojawiły się najważniejsze fundacje
Branickich – klasztor i szpital. Druga część – zachodnia, z centralnie umieszczonym ratuszem,
związana była z funkcjami miejskimi.
Prace rozpoczęte w 1726 r. przerwały dwa wielkie pożary w 1753 roku. Najbardziej
zniszczona została północna część miasta. Odbudowując Rynek, Jan Klemens Branicki zadbał, aby
jego zabudowa była harmonijna. Wszystkie budynki były murowane, bądź miały wykonaną z cegły
ścianę frontową. Wloty ulic podkreślane były reprezentacyjnymi, dwukondygnacyjnymi domami. I
tak na narożach ulicy Wasilkowskiej (obecnie Sienkiewicza) stały kamienica „Pod Łosiem” i
kamienica dworska (obecnie restauracja Astoria).
W XIX w. Białystok z miasta rezydencjonalnego przekształcił się w ośrodek
administracyjny i przemysłowy. W drugiej połowie tego stulecia większość zabudowań stojących
wokół Rynku przebudowanych zostało w 2 – 3 kondygnacyjne kamienice czynszowe. Wówczas też
zaczęto używać nazwy – Plac Bazarny, a część wschodnią, zwaną w XVIII wieku „ulicą z rynku do
pałacu idącą” nazywano Bazarno -Niemiecką lub Niemiecką. W 1892 r. wraz z uruchomieniem w
mieście wodociągu, na środku Rynku, pojawiła się fontanna. Około 1900 r. jej wodotrysk ozdobiła
rzeźba przedstawiająca trzech młodzieńców.
W 1919 r. Rynkowi nadano imię Tadeusza Kościuszki. W 1925 r. wykonane zostały w tej
części centrum miasta prace porządkowe.
Po zajęciu Białegostoku przez Sowietów rynek radykalnie zmienił swoje oblicze. Najpierw,
w 1940 roku, zmieniono mu nazwę. Wraz z ulicami Piłsudskiego (Lipową) i Kilińskiego nazywał
się- ulica Sowiecka. Niemcy po zajęciu Białegostoku nazwali rynek Gross Markt (Wielki Rynek).
W latach 1941- 1944 całe śródmieście Białegostoku zostało zniszczone. Zabudowa rynku
przestała istnieć.

dodane na fotoforum:

• Białystok
• Architektura