Ćmielów

Pierwotny zamek w Ćmielowie istniał już w II poł. XIV wieku. Pierwszymi znanymi właścicielami byli bracia Marcin i Mikołaj z Boruchowa herbu Doliwa. Nie jest znany wygląd tego obiektu, bo do niedawana jego istnienie było tylko hipotetyczne.

Mikołaj K. Radziwiłł

W 1549 roku na zamku ćmielowskim urodził się Mikołaj Krzysztof Radziwiłł zwany "Sierotką". Jego rodzice to kanclerz wielki litewski Mikołaj VI Radziwiłł "Czarny" oraz Elżbieta Szydłowiecka. Był czołową postacią w Rzeczpospolitej II poł. XVI i I poł. XVII wieku, marszałkiem nadwornym i wielkim litewskim, wojewodą trockim i wileńskim. Swój przydomek zawdzięcza królowi Zygmuntowi Augustowi. Podczas wesela któregoś ze znaczniejszych senatorów w Warszawie, zmęczony król udał się do swojego apartamentu i usłyszał płacz dziecka dochodzący z komnaty Mikołaja Radziwiłła "Czarnego". Wszedł tam i zaczął bawić się z malutkim Mikołajem Krzysztofem, mówiąc że jest "sierotką od wszystkich opuszczoną". Usłyszeli to nieodłączni dworzanie króla, rozgłosili i tak się już przyjęło go nazywać.
"Sierotka" mimo że wychowywany w duchu protestanckim przeszedł na katolicyzm pod wpływem ks. Piotra Skargi. Słynna była jego pielgrzymka do Ziemi Świętej opisana w pamiętnikach, w których jawi się jako człowiek niezwykle odważny i prawy. Zawitał wtedy także do Egiptu, gdzie zakupił dwie mumie, ale niestety musiał się ich pozbyć w drodze powrotnej. Na początku XVII wieku wykazał się wielką odpowiedzialnością za kraj - gdyby nie jego prywatne wojsko walczące u boku hetmana Chodkiewicza, ten nie odniósłby wielu wspaniałych zwycięstw w walkach ze Szwedami w Inflantach. Był pierwszym ordynatem na Nieświerzu. On właśnie zbudował tam potężny zamek bastionowy (pierwszy w kraju), będący gniazdem Radziwiłłów aż do agresji Sowietów na Polskę w 1939 roku. Przedziwne zrządzenie losu sprawiło, że bolszewicki komisarz, mający z rozkazu okupanta zarządzać dobrami nieświeskimi nosił nazwisko Sierotka...
Obecne ruiny to resztki przebudowanego zamku z I pol. XVI wieku wzniesionego przez kanclerza wielkiego Krzysztofa Szydłowieckiego herbu Odrowąż.
ok. 1388 r. - z niedawno odkrytego dokumentu wynika, iż bracia Marcin i Mikołaj z Baruchowa sprzedali wieś Ćmielów z zamkiem za 6 tysięcy grzywien Gniewoszowi z Dalewic, podkomorzemu krakowskiemu
1415 r. - właścicielem zamku był niejaki Dersław z Ćmielowa
1425 r. - Ćmielów kupił Jana z Podlowa, herbu Janina
koniec XV w. - a następnie Jakub Szydłowiecki herbu Odroważ
1509 r. - po śmierci Jakuba, dobra ćmielowskie dostały się w ręce Mikołaja, przyrodniego brata zmarłego, a następnie Krzysztofa Szydłowieckiego, późniejszego kanclerza wielkiego koronnego
lata 1519-1531 - warownia została całkowicie przebudowana przez kanclerza i rozbudowana na miarę renesansowej rezydencji magnackiej
1532 r. - po śmierci kanclerza zamek odziedziczyła jego żona, Zofia Targowiska a potem jej wnukowie
od II poł. XVI w. - właścicielami przez krótki okres byli kolejno Tarnowscy, Radziwiłłowie, Zborowscy
od 1606 r. - zamek przeszedł w ręce Janusza Ostrogskiego herbu własnego i jego potomków. Książę Ostrogski traktował zamek jako swą główna siedzibę, dlatego też dodatkowo go zabezpieczył czterema bastionami i sporym oddziałem wojskowym pod dowództwem kpt. Jakuba Szczurskiego.
1621 r. - po bezpotomnej śmierci Ostrogskiego jego dobra przeszły na krewnych Zasławskich. Właścicielem Ćmielowa został książę Franciszek Zasławski
1657 r. - "potop" szwedzki doprowadził do zniszczenia zamku. Kwaterowały tu szwedzkie wojska okupanckie w oczekiwaniu na połączenie z oddziałami księcia siedmiogrodu Jerzego Rakoczego. Przy odejściu kazano zapewne zniszczyć zamek
1702 r.- podczas wielkiej wojny północnej nastąpił ostateczny upadek zamku, duża jego część została rozebrana. Właścicielami w tym czasie byli Wiśniwieccy
1709 r. - kolejnym przedstawicielem wielkich rodów panujących nad dobrami ćmielowskimi został Aleksander Dominik Lubomirski
1753 r. - a następnie kanclerz wielki koronny Jacek Małachowski herbu Nałęcz
1773 r. - Małachowscy, dzięki którym powstała w Ćmielowie słynna fabryka porcelany, próbowali odbudować zamek, ale budynki zaadaptowano w końcu na browar w 1800 roku
XIX w. - potomkowie Małachowskiego sprzedali Ćmielów Teresie z ks. Druckich-Lubeckich hrabinie Scipio del Campo i jej szwagrowi Wojciechowi Pusłowskiemu
pocz. XX w. - od ich potomka ruiny zamku kupił Kacper Bargieł, funkcjonowała w nich jeszcze łaźnia parowa
1944 r. - w wieży bramnej okupanci niemieccy utworzyli szpital wojskowy
2009 - zamek został ogrodzony siatką i jest dozorowany przez stróża. Wszystko za sprawą przejęcia go przez prywatnego inwestora z Zabrza, który chce przywrócić mu dawną świetność. Na razie trwają prace archeologiczne pod kierunkiem dr Mariusza Ziółkowskiego, prowadzone również na niedostępnej wyspie. Nowy waściciel jawi się jako miłośnik zabytków i chce powołać Centrum Edukacji Historycznej "Zamek Ćmielów" mające za cel odbudowę warowni, a następnie uczynienie z niej centrum kulturalnego i naukowego regionu

dodane na fotoforum:

• Świętokrzyskie
• Zamki polskie