Sandomierz

Sandomierz

Sandomierz to jedno z najstarszych miast Polski. Początki osadnictwa na terenie miasta sięgają czasów młodszej epoki kamiennej - neolitu. Rozwój miasta nastąpił w okresie wczesnego średniowiecza i związany był z położeniem Sandomierza na ważnych szlakach handlowych, na styku trzech krain: Wyżyny Sandomierskiej, Kotliny Sandomierskiej i Wyżyny Lubelskiej. Sąsiedztwo rzek płynących w kierunku Wisły ułatwiały szeroki kontakt ze światem, dzięki czemu miasto rozwijało się intensywnie, pełniąc też ważne role administracyjne.
Pierwsze wzmianki o Sandomierzu pochodzą z kroniki Galla Anonima. Sandomierz, razem z Krakowem i Wrocławiem, zaliczony został przez kronikarza do głównych grodów kraju. Ranga miasta została potwierdzona w testamencie Bolesława Krzywoustego, na mocy którego Sandomierz stał się stolicą jednego z księstw dzielnicowych. Dzielnicą sandomierską władali książęta: Henryk Sandomierski, Bolesław Kędzierzawy (który przyłączył dzielnicę sandomierską do dzielnicy senioralnej), Kazimierz Sprawiedliwy, Leszek Biały, Bolesław Wstydliwy.
Rozwój miasta spowolniły liczne najazdy tatarskie w XIII wieku. Zniszczeniu uległa wówczas niemal cała zabudowa. Postawiono wtedy przenieść miasto na trudniej dostępne wzgórza: Kolegiackie, św. Piotra i Miejskie, gdzie za sprawą księcia Leszka Czarnego, księcia krakowskiego i sandomierskiego, w 1286 roku nastąpiła druga lokacja miasta na prawie magdeburskim (Sandomierz posiada oryginalny dokument lokacyjny z 1286 roku). Po zjednoczeniu księstwo zostało przekształcone w województwo sandomierskie, obejmujące swym zasięgiem spore obszary południowo-wschodniej Polski. Sandomierz w tym czasie liczył ok. 3000 mieszkańców. W połowie XIV wieku zabudowa miasta, w większości drewniana, uległa spaleniu podczas najazdu Litwinów. Odbudowy miasta dokonano w drugiej połowie XIV wieku, za panowania Kazimierza Wielkiego. Z tego okresu pochodzi ostateczne zachowane do XX wieku rozplanowanie miasta. Okres panowania Kazimierza Wielkiego, to okres bardzo intensywnego rozwoju miasta cieszącego się licznymi królewskim przywilejami.
Kres świetności Sandomierza nastąpił dopiero podczas "potopu" szwedzkiego. Szwedzi zajęli miasto 13 X 1655 roku. Wycofując się wysadzili w powietrze zamek. Także miasto uległo znacznemu zniszczeniu. Wielki pożar w 1757 roku i rozbiory Polski, w wyniku których Sandomierz stał się miastem pogranicznym, przekreśliły jego znaczenie administracyjne i spowodowały zastój gospodarczy. W wyniku III rozbioru Polski Sandomierz wszedł w skład zaboru austriackiego. Wówczas miasto ostatecznie utraciło swe administracyjne funkcje na rzecz Radomia.
Walki polsko-austriackie stoczone w 1809 roku o Sandomierz, spowodowały dalsze zniszczenia miasta. Po 1815 roku Sandomierz znalazł się w granicach Królestwa Polskiego. W 1818 roku pozycja Sandomierza została nieco odbudowana poprzez utworzenie na mocy bulli papieża Piusa VII diecezji sandomierskiej.
W okresie I wojny światowej Sandomierz i jego okolice stały się areną działań wojskowych. Zahamowało to jego rozwój i Sandomierz spadł do roli prowincjonalnego miasteczka z niespełna 6 tysiącami mieszkańców. Odzyskanie niepodległości przez Polskę to dla miasta okres intensywnego rozwoju gospodarczego, kulturalnego i oświatowego. Wtedy to podjęto decyzję o lokalizacji w Sandomierzu stolicy Centralnego Okręgu Przemysłowego, co spowodowało dalsze ożywienie gospodarcze. Niestety, ten ożywiony rozwój miasta przerwała II wojna światowa. Wojna nie przyniosła miastu bezpośrednich zniszczeń. Sandomierz wyzwolony został 18 sierpnia 1944 roku przez wojska radzieckie II frontu ukraińskiego.
W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa tarnobrzeskiego. Dziś to miasto powiatowe w województwie świętokrzyskim.
12 czerwca 1999 roku w Sandomierzu gościł Papież Jan Paweł II.

dodane na fotoforum: