(0)
Iłża istniała już we wczesnym średniowieczu, od XII wieku do 1789 własność biskupów krakowskich. Osada zniszczona w 1241 i 1260 w czasie najazdów tatarskich. Prawa miejskie przez 1294 na prawie magdeburskim. Już w XIII wieku istniał tu gród obronny, a około 1340 wzniesiono tu z miejscowego kamienia zamek staraniem biskupa Jana Grota, z czasem rozbudowywany. Miasto stanowiło centrum biskupiego klucza dóbr iłżeckich obejmującego w 1645 roku 2 miasta i 23 wsie.
W XV wieku zasłynęła ceramika iłżecka i powstał miejscowy cech garncarzy. Rozwój miasta w XVI-XVII wieku w związku z ogólnym rozwojem handlu w kraju, a samo miasto znajdowało się na szlaku handlowym z głębi kraju w kierunku do portów na Wiśle w Solcu, Zawichoście i Sandomierzu i dalej do Gdańska.
W 1576 miasto zyskało ratusz na rynku, który w XVII wieku zyskał wieżę wzniesioną z nakazu biskupa Marcina Szyszkowskiego. Na iłżeckim zamku gościli polscy królowie: Władysław Jagiełło, Aleksander Jagiellończyk, Zygmunt III Waza i Władysław IV, a także biskupi, uczeni i wybitni humaniści, jak choćby Jan Kochanowski. W XVII wieku nadal kwitło tu garncarstwo, w latach 1615-1619 miejscowi kupcy dostarczyli kupcom krakowskim 312 transportów garnków.
Upadek miasta rozpoczął potop szwedzki i najazd wojsk Jerzego II Rakoczego w latach 1655-1660, w wyniku czego miasto i zamek uległy zniszczeniom. 17 lipca 1789 r. Iłża przeszła na własność skarbu państwa. Po III rozbiorze Polski w zaborze austriackim, w latach 1809-1815 w Księstwie Warszawskim, a po jego upadku w Królestwie Kongresowym w zaborze rosyjskim aż do 1915 r.
W 1823 roku w Iłży osiedlił się Żyd z Anglii, Levi Selig Sunderland, który założył tu słynną fabrykę fajansu. W 1831 w czasie powstania listopadowego miasto ponownie ulega zniszczeniom w czasie zwycięskiej dla powstańców bitwy stoczonej tu 9 sierpnia 1831 r. W 1850 powstaje tu gmina żydowska i w 1857 jest tu już 521 Żydów, czyli 26% ówczesnej ludności miasta. W 1864 dochodzi tu do bitwy w czasie powstania styczniowego dnia 17 stycznia 1864. W ramach sankcji carskich za udział mieszkańców w powstaniach miasto traci prawa miejskie w 1867 roku. Pomimo tego jako osada jest siedzibą powiatu iłżeckiego utworzonego w 1866 roku. W 1870 powstaje tu synagoga w Iłży, a w 1897 Żydzi stanowią już 49% ogółu mieszkańców. W 1903 w wyniku pożaru przestaje istnieć fabryka fajansu. W czasie rewolucji 1905 roku Iłża znalazła się w granicach tzw. Republiki Ostrowieckiej.
W 1915 w czasie I wojny światowej miasto znów ulega zniszczeniom w czasie walk rosyjsko-niemieckich, gdzie w rejonie Iłży i Pakosławia walczy Legion Puławski. W 1918 z podupadłego miasta przeniesiono siedzibę powiatu iłżeckiego do Starachowic. W 1921 miasto odzyskuje prawa miejskie i w okresie międzywojennym odbudowuje się i rozwija.
W czasie wojny obronnej w 1939 w dniach 8-9 września ma miejsce bitwa z Niemcami polskiego Zgrupowania Południowego Armii Odwodowej Prusy, w wyniku której zostają rozbite polskie dywizje. W 1941 powstaje tu żydowskie getto, zlikwidowane w 1942 przez wywóz do obozu zagłady w Treblince. W okresie okupacji hitlerowskiej rozwija się miejscowy ruch oporu - powstaje Oddział Iłżecki ZWZ AK, mieściła się tu też Komenda Obwodu BCh o kryptonimie 3. Silne wpływy mieli tu też komuniści z GL i AL (organizacja Świt). Partyzanci z AL zajmują Iłżę w dniach 16-17 maja 1944 i przeprowadzają akcję zaopatrzeniową. 16 stycznia 1945 r. wkroczyły do miasta wojska radzieckie Pierwszego Frontu Białoruskiego. W 1945 kadry nowej władzy ludowej w Radomiu pochodziły właśnie z oddziałów AL i GL rejonu iłżecko-starachowickiego.
W okresie powojennym miasto kolejny raz podnosi się ze zniszczeń, a silne tradycje garncarskie kultywuje Spółdzielnia Chałupnik, która eksportuje swoje wyroby m.in. do Australii, Francji, USA, ZSRR i RFN. Miasto jednak pozbawione jest przemysłu i jako znajdujące się na uboczu już w okresie PRL powoli się wyludnia na rzecz Starachowic.
dodane na fotoforum:
