Odkrywamy Świętokrzyskie - kościół świętych Piotra i Pawła w Stopnicy

Według Jana Długosza, duchowny ten doręczył władcy dekret o ekskomunice, jaką nałożył na niego biskup krakowski Bodzanta. Pretekstem do takiej kary miało być złe prowadzenie się króla. Bodzanta był w ostrym konflikcie z Kazimierzem także m.in. o dziesięcinę. Aby wyjednać u papieża zdjęcie ekskomuniki, król zobowiązał się do zbudowania kościołów. Dzięki temu na początku drugiej połowy XIV wieku powstały okazałe gotyckie świątynie mi.in. w Wiślicy, Szydłowie i Stopnicy.

Charakterystyczną cechą ich konstrukcji są masywne filary rozdzielające na dwie części nawę. Wsparte na nich sklepienie krzyżowo-żebrowe wyróżniają zworniki z rzeźbami herbów ziem polskich i rycerskich rodów. W prezbiterium stopnickiego kościoła zwraca uwagę zwornik z wizerunkiem głowy Kazimierza Wielkiego, cenny zabytek gotyckiej rzeźby portretowej. Dawne herby widnieją również na kamiennym antependium ołtarza głównego. Z kolei na zworniku dobudowanej na przełomie XV i XVI wieku od południa kościoła kaplicy św. Anny widnieje herb Stopnicy przedstawiający klucz.

W połowie XVII stulecia, także od południowej strony, dobudowano okazałą kaplicę Matki Boskiej Różańcowej, nakrytą eliptyczną kopułą ze smukłą latarnią. Od jej fundatora, Adama Hinka herbu Topór, właściciela pobliskich wsi, nazywana jest Hinkową lub Hinkowską. W jej rokokowym ołtarzu znajduje się otaczany kultem obraz Matki Boskiej Stopnickiej namalowany w 1645 roku.

Zwiedzając dziś kościół, trudno uwierzyć, że jest to świątynia praktycznie wybudowana od nowa po ostatniej wojnie. Została bowiem prawie całkowicie zniszczona w latach 1944-45, gdy Stopnica znalazła się na linii frontu i ostrzeliwały ją zarówno wojska niemieckie, jak i radzieckie. Od bomb i pocisków runęły sklepienia oraz większość murów. Odbudowy kościoła według projektu krakowskiego architekta Józefa Jamroza dokonali murarze z pobliskiej Oleśnicy. Odtworzono wówczas gotyckie sklepienie z herbowymi zwornikami. Z dawnego wyposażenia zachowało się niewiele. Stara rzeźba Jezusa Ukrzyżowanego, która znajdowała się w głównym ołtarzu, umieszczona jest nad wejściem do zakrystii. Stanowiący niegdyś jej zasłonę obraz świętych Piotra i Pawła wisi na południowej nawie. Zawieruchę wojenną przetrwało kilka portali gotyckich, m.in. nad wejściem do kościoła od zachodu i południa.

Niewykorzystane w czasie odbudowy elementy kamieniarki i płaskorzeźby wmurowane zostały w zbudowaną w 1983 roku dzwonnicę, na której widnieje także tablica upamiętniająca 300. rocznicę odsieczy wiedeńskiej.

Nie wróciły już po wojnie do kościoła w Stopnicy cenne dary od króla Kazimierza Wielkiego - ozdobiony medalionami i herbem z królewskim orłem kielich mszalny oraz herma św. Marii Magdaleny, charakterystyczny dla średniowiecza relikwiarz w kształcie głowy. Przechowywane są obecnie w skarbcu katedry kieleckiej.

janusz.kedracki@kielce.agora.pl

dodane na fotoforum:

• Kościół
• Świętokrzyskie
• Polskie kościoły
• Kościoły Polskie
• wojświętokrzyskie