Jedno z najpiękniejszych miast polskich, leży u zbiegu Wisły i Sanu, w pobliżu granicy trzech krain geograficznych: Wyżyny Sandomierskiej, Kotliny Sandomierskiej i Wyżyny Lubelskiej. Nazwa miasta pochodzi prawdopodobnie od popu­larnego niegdyś na Slowiańszczyźnie imienia Sędomir. Pierwsze pisemne wzmianki o mieście znajdują się w kronice Galla Anonima pod datą 1113. Kronikarz wymienia tam Sandomierz jako jeden z trzech głównych grodów, obok Krakowa i Wrocławia.

Tak wysoką pozycje zawdzięczało miasto swojemu strate­gicznemu położeniu, sprzyjającemu intensywnej wymianie handlowej. Jeszcze we wczesnym średniowieczu obok zamku istniejącego tam grodu powstało podgrodzie z kościołem NMP (późniejsza kolegiata). W tym też czasie na wzgórzu zwanym Świętojakubskim usadowiła się osada targowa, która uzyskała prawa miejskie przed 1244 rokiem. W obrębie tej osady znalazły się stojące tam wcześniej kościoły św. Jakuba i św. Pawła. Tam także zbudowano jedną z pierwszych w Polsce ceglanych budowli - kościół i klasztor Dominikanów.

Na przeszkodzie dalszego rozwoju miasta stały zniszczenia dokonane przez Tatarów, którzy najeżdżali te ziemie w latach 1241, 1259-60 i 1286. Kilkadziesiąt lat po tych najazdach centrum osadnicze przeniosło się z wcześniej zajmowanych wzgórz na miejsce obecnego Starego Miasta. Lokacja miasta na tym terenie miała miejsce w 1286 roku. Po zjednoczeniu państwa przez Władysława Łokietka Sandomierz stał się stolicą województwa, obejmującego swym zasięgiem większą część dzisiejszej Małopolski.

Dalszy rozwój miasta nastąpił w XIV w. za panowania Kazimierza Wielkiego. Rozplanowano wówczas ostatecznie układ Starego Miasta, zbudowano ratusz, zamek, katedrę oraz mury obronne z trzema bramami: Krakowską, Opatowską, Zawichojską. Z tego okresu pochodzi również Dom Długosza, czyli obiekt mieszkalny przeznaczony dla księży kapituły sandomierskiej. Z czasem miasto zaczęło bogacić się na handlu zbożem, które spławiano stąd Wisłą do Gdańska. Najpomyślniejszym okresem dla Sandomierza był wiek XV. Miasto, tak jak i cały kraj, przeżywało wówczas prawdziwy rozkwit kultury, sztuki i gospodarki. Rynek i ulice tętniły życiem, a mieszkańcy żyli dostatnio. Było wśród nich wielu wybitnych lekarzy, botaników i filozofów, tworzył tu znany kompozytor Mikołaj Gomółka. W czasie tym powstało wiele nowych budowli, a liczne z już istniejących przebudowano zgodnie z duchem Renesansu. Ten wspaniały okres w dziejach miasta kończy się wraz z "potopem szwedzkim" w 1655r. Podczas walk wysadzony został w powietrze zamek, zniszcze­niu ulęgły ratusz, kolegiata i kamienice, wielu mieszkańców zginęło. Korzystając z okresów spokoju na przełomie XVII i XVIII w. udało się miasto odbudować. Jednak dawnej świetności i dawnego znaczenia nie odzyskał Sandomierz już nigdy. Oprócz wielu innych, głównie obiektywnych powodów, przyczynił się do tego także ogromny pożar, który w 1757 roku zniszczył miasto ponownie. Tym razem odbudowa postępowała bardzo wolno, a czas rozbiorów, który wkrótce nastąpił, pogłębił jeszcze stagnację. Wprawdzie w latach 1820-26 sporządzono dwa projekty regulacji rozbudowy, ale realizacja ich nie przebiegała pomyślnie - rozebrano mury miejskie oraz dwie bramy. Pierwsza wojna światowa oszczędziła miasto, zaś plany poczynione w związku z realizacją Centralnego Okręgu Przemysłowego przerwała druga wojna światowa. W trakcie działań wojennych udało się jednak zachować wspaniale zabytki Sandomierza. Po wojnie rozpoczęto rewaloryzację miasta. W latach 60-tych musiano wręcz przystąpić do ratowania Sandomierza, gdyż doszło do licznych katastrof budowlanych i obsuwania się skarpy nad Wisłą. W wyniku akcji konserwatorskiej zabezpieczono podziemne chodniki i korytarze, wzmocniono zagrożone fundamenty. Odrestaurowano także wiele obiektów jak Ratusz, Zamek, mury miejskie. Dzięki temu udało się zachować bezcenne zabytki kultury polskiej, które przyciągają dzisiaj turystów z kraju i z zagranicy.

dodane na fotoforum:

• Sandomierz
• Świętokrzyskie