(0)
Wielki książę Zygmunt Kiejstutowicz (1432-40) oddał ziemie pomiędzy rzekami Dźwiną i Dryświatą, zwane Łowiszczem swym braciom Dowgirdowi, Dawkszowi i Naruszowi.
Potomkowie Narusza - Naruszewicze założyli miasteczko Widze, którego część należała jednak przez kilkaset lat do biskupów wileńskich.
Miasto szybko się rozwijało i swoje klasztory i kościoły (pierwszy - wraz ze szpitalem w 1481) zbudowali tu bernardyni, kanonicy regularni, kanonicy laterańscy i dominikanie. Od XVI wieku należało do powiatu brasławskiego województwa wileńskiego.
Widze kupił wojewoda wileński A. Gasztołd (1554), a później rodzina Paców (1629). Hetman polny litewski Michał Kazimierz Pac zapisał miasteczko kanonikom regularnym. Pierwszą szkołę w Widzach ufundował najprawdopodobniej (1498) biskup wileński Wojciech Tabor.
W początkach XVIII w. jezuici zbudowali tu kościół z klasztorem i szkołą.
W końcu XVIII w. Widze liczące ponad 1000 mieszkańców należały do rodziny Wawrzeckich. Protoplastą rodu Wawrzeckich herbu Rola był Wawrzyniec ze Skrzetuszewa, który w połowie XVI wieku opuścił Wielkopolskę i osiadł na Litwie.
W 1793 ostatni sejm Rzeczypospolitej przeniósł z Brasławia do Widz miejsce odbywania sejmików, sądów i archiwa nowo utworzonego województwa brasławskiego.
W 1795 Widze zostały zagrabione w III rozbiorze Rzeczypospolitej przez Rosję.
W Widzach podczas wojny z Napoleonem (1812) stacjonował 30-tysięczny korpus brata cara - wlk. księcia Konstantego (późniejszego namiestnika Królestwa Polskiego). 21-22 lipca mieściła się tu główna kwatera cara Aleksandra I i wojsk rosyjskich .
Parę dni później kwaterował tu ze swoją armią marszałek Napoleona - I. Murat
8 sierpnia 1812, 240 najznakomitszych obywateli powiatu brasławskiego podpisało w Widzach wzorowany na wileńskim akt przyłączenia powiatu do Królestwa Polskiego.
28 listopada 1812 sotnik Sidarow z pułków kozaków dońskich zajął Widze i spalił ponad 100 domostw. Wkrótce na całej BrasławszczyĄnie doprowadzono obywateli do \\\"wierno-poddaniejszemu Jewo Imperatorskomu Wieliczestwu powinowieniju i posłuszaniju\\\".
Na początku lat 20-tych XIX w. do Widz - w odwiedziny swego dziadka - Majewskiego przyjeżdżał Adam Mickiewicz.
W 1831 Fortunat Podbierzecki planował z blisko 300-osobową oddziałem powstańczym zająć Widze, w których stacjonował rosyjski oddział płk. Kochowskiego. Uprzedzeni Rosjanie sprowadzili na pomoc odwody gen. Szyrmana i atak się nie powiódł.
24 sierpnia 1835 wielki pożar strawił Widze i siedzibę powiatu przeniesiono do Jeziorosów (Nowoaleksandrowska). Od 1842 centrum \\\"obłasti\\\" guberni kowieńskiej. W połowie XIX wieku w mieście żyło ponad 3.500 osób, w tym wielu Żydów - istniała tu synagoga i 5 żydowskich domów modlitwy, a także meczet i cerkiew starowierów (z pocz. XX w.).
Miasteczko doznało zniszczeń w I wojnie światowej, gdy zostało zajęte przez Niemców.
Wyzwolone w sierpniu 1919 przez Wojsko Polskie, na krótko zajęła bolszewicka Armia Czerwona w lipcu 1920 roku. Zgodnie z traktatem ryskim (1921) Widze powróciły do Rzeczypospolitej.
Zajęte znów przez Sowietów (1939) należało kolejno do rejonów: wilejskiego, połockiego, mołodeczańskiego i witebskiego. 16 stycznia 1943 roku całe miasteczko zostało spalone przez Niemców.
W pobliskich Widzach Łowczyńskich zachował się należący do biskupów wileńskich XVII -wieczny dwór i park, gdzie osiedlili się uchodzący z Grecji, walczący w powstaniu styczniowym.
Od 1991 w niepodległej Białorusi.
https://rzecz-pospolita.com/widze.php3
