W przeciwieństwie do swoich kuzynów, innych dzięciołów, sprawia wrażenie przyjaznego,
nawet dobrodusznego – być może z powodu stosunkowo krótkiego dzioba i dużych ciemnych oczu w otoczeniu białych piór. Wyróżnia go intensywnie czerwona czapeczka noszona przez obie płcie, której nastroszone pióra przypominają potarganą fryzurę. Reszta głowy jest biała, a charakterystyczne dla dzięciołów pstrych czarne wąsy, u Dzięcioła Średniego nie dosięgają dzioba. Brzuch jasny z żółtawym nalotem i delikatnym, ciemnym kreskowaniem. Uwagę przykuwa jasnoczerwone podogonie. Dzięcioł Średni ma czarny grzbiet oraz ogon i skrzydła, które zdobią białe wzory. Również na barkach widoczne są duże, owalne białe plamy.

Obie płcie ubarwione są tak samo, przy czym barwy samca są intensywniejsze, a czapeczka zachodzi głębiej na tył głowy. Młode ptaki swoją szatę mają bardziej matową a na czapeczce widoczne są czarne plamki. Dzięcioł Średni siedząc w poprzek gałęzi opuszcza ogon a jego sylwetka jest wtedy lekko przygarbiona.
Zwykle lata niewysoko, a jego lot jest lekki i falisty.https://jestemnaptak.pl/atlas-ptakow/dzieciol-sredni/