Święto Odzyskania Niepodległości ./.

Wieś Nadole 1918-1920
deklaracja przynależności narodowej

Nadolanie wśród najbliższych sąsiadów zawsze mieli Niemców. Tworzyli zwartą społeczność polską w bardzo zniemczonej okolicy. W samym Nadolu prawie nigdy nie było lutrów, ewangelików. Nadolanie to Polacy – katolicy.
Konkolowie, głównie dzięki swojej pozycji gospodarczej, odgrywali dominującą rolę we wsi. Szczególne zasługi położył Augustyn Konkol w okresie tzw. plebiscytu, tj. w walce o przyłączenie Nadola i całego Jeziora Żarnowieckiego. Początkowo, zaraz po plebiscycie, w Nadolu odbywały się spotkania przedstawicieli władz polskich ( z powiatu ) i niemieckich.
Przed I wojną światową jedynym przedstawicielem pruskiego zaborcy był we wsi nauczyciel. W szkole uczono wyłącznie po niemiecku, nawet religii.
Ale tylko tam mowa niemiecka miała głos, we wsi panowała mowa kaszubska.
Każdego „szkólnego” ludzie oceniali według tego czy zna język polski.
Józef Piątek po swym pierwszym pobycie w Nadolu w kronice Nadola zapisał:
„Ludność tutejsza odnosiła się początkowo do mnie z wielką nieufnością, dopiero gdy się dowiedziała, że ja po polsku mogę, zostały lody przełamane”.
W latach tuż przed I wojną światową Antoni Abraham, który był częstym gościem w Żarnowcu, zaglądał również do Nadola. Na wiecach odbywanych po nabożeństwach mówiono o przynależności kaszubów do narodu polskiego, o walce z germanizacją. Na ten temat dużo pisały czytywane we wsi gazety: „Pielgrzym” i „Gazeta Grudziądzka”, które zawsze katolickość łączyły nierozerwalnie z polskością. Wszystko to jednak odbywało się zgodnie z prawem, nie zakłócało poprawnych stosunków z sąsiadami – Niemcami.
Po zakończeniu I wojny światowej, gdy Polska odzyskała niepodległość, w wyniku paryskich ustaleń granicę między Polską a Niemcami przeprowadzono przez środek jeziora. Nadole i połowa jeziora miały należeć do Niemiec. Dopiero po długich i mozolnych staraniach zdołano Nadole, wraz całym jeziorem, połączyć z Polską. Z faktu tego wszyscy Nadolanie są bardzo dumni. Tego rodzaju korekty granicy na rzecz Polski, z inicjatywy mieszkańców, należały do zjawisk wyjątkowych.
W 1920 roku na terenie powiatu puckiego działała Międzynarodowa Komisja Demarkacyjna ustalająca przebieg granicy. Dzięki decyzjom komisji została ustalona ostatecznie granica polska w rejonie Jeziora Żarnowieckiego.
Całe jezioro, wraz z 50-metrowym pasem przybrzeżnym i terenami wsi Nadole, przypadło Polsce. Nadole stało się wyspą polskości w otoczeniu niemieckim i jedynie przez jezioro bezpośrednio dotykało obszaru Polski. Lądowe połączenie z Polską mieli Nadolanie przez należące do Niemiec Czymanowo; była to tzw. droga neutralna, aż do rzeki Piaśnicy.
Sprawa głosowania dla Nadolan była bardzo ważna. Stanowiła jednoznaczną deklarację przynależności narodowej.
Tak więc dwa lata po odzyskaniu niepodległości przez naród Polski wieś Nadole, została przyłączona do granic państwa polskiego .