1794 - POWSTANIE KOŚCIUSZKOWSKIE .

Powstanie Kościuszkowskie – 1794 rok.

Bezpośrednimi przyczynami powstania kościuszkowskiego, były dwa rozbiory Polski (1772;1793 r.), oraz wciąż pogarszająca się sytuacja polityczno-społeczna.24 marca 1794 roku na Rynku Krakowa, wobec zgromadzonych tłumów Kościuszko zaprzysiągł wraz z garnizonem polskim akt powstania. Akt ten potępiał Targowicę i uchwały sejmu grodzkiego, uznając je za nielegalne. Kościuszko otrzymał władzę dyktatorską nad powstaniem. W tym samym dniu ogłoszono odezwę do Polaków, który wzywał wszystkich do walki powstańczej wszystkich rodaków – „do skruszenia obelżywego jarzma niewoli”. W ciągu tygodnia powstał dywizjon małopolski, który liczył 4 tyś. żołnierzy i 2. tyś kosynierów, oraz 12 dział. 1 kwietnia Kościuszko ruszył wzdłuż Wisły, do Warszawy. Przeciwko powstańcom, ruszyła 3 tyś. dywizja, mająca na celu przeszkodzić Tadeuszowi Kościuszce, dotarcie do Warszawy, dywizją dowodził generał Tormasow. Obie armie spotkały się już 4 kwietnia pod Racławicami (dzisiejsze województwo Świętokrzyskie), gdzie stoczyły bitwę. Kościuszko posiadając przewagę liczebną i zaangażowanie chłopów (kosynierów), wygrał starcie. Później na pole bitwy przybyła kolejna armia, dowodzona przez generała Denisowa, która uniemożliwiła marsz Kościuszce na Warszawę.

Zwycięstwo pod Racławicami miało wielkie znaczenie moralne i propagandowe dla rozpoczynającego się powstania. Po Racławicach Kościuszko przywdział chłopską sukmanę oraz mianował oficerem kosyniera Wojciecha Bartosza Głowackiego, wsławionego bohaterskim atakiem na armaty rosyjskie. Uroczyście uwolnił go także od wszelkiej powinności. Od 1794 roku na sztandarze kosynierów krakowskich pojawił się napis „Żywą i bronią”. Wiadomości te rozbudziły nadzieje chłopów, ale i obawy szlachty. Sam Naczelnik tymi decyzjami chciał udowodnić, że walczy o wolność wszystkich Polaków.

Kościuszko nie zaprzestał na dalszej walce, wciąż gromadził ochotników do walki wyzwoleńczej, w tym samym czasie 17 kwietnia, w Warszawie wybuchło powstanie. Po dwóch dniach walk na ulicach Warszawy, przepędzono Rosjan ( śmierć poniosło ok. 4500), a ambasador carski musiał uciekać pod opiekę Prusaków, którzy stacjonowali w pobliżu miasta.

23 kwietnia 1794 roku, pod dowództwem poety pułkownika Jakuba Jasińskiego, doszło do wybuchu powstania w Wilnie. Oddziały powstańcze rozbiły carski garnizon, a do niewoli trafił dowódca rosyjski, oraz hetman Kossakowski. Bezpośrednią przyczyną wybuchu powstania, było odniesienie dużych sukcesów Polaków w Warszawie oraz Kościuszki w bitwie pod Racławicami.

Na przełomie kwietnia i maja 1794 roku, całość okrojonej Rzeczypospolitej stanęła do walki powstańczej. Tadeusz Kościuszko ponownie ruszył do Warszawy. Do walki dołączyli się: Hugo Kołłątaj i Ignacy Potocki. Planowano utworzyć 100-tysięczną armię powstańczą, udało się osiągnąć zaledwie 55 tysięcy.
Do walki z powstańcami włączyły się Prusy. Pomiędzy Rosją a Prusami, powstał układ o wspólnej walce z Polakami.
6 czerwca Kościuszko stoczył bitwę pod Szczekocinem, w której poniósł klęskę.
8 czerwca pod Chełmem poniósł porażkę Józef Zajączek.
Tydzień później przez Prusaków został zajęty Kraków.
W lipcu i sierpniu trwała obrona Warszawy, Polacy wygrywali tę walkę, Prusacy na wieść o wybuchu powstania w Wielkopolsce, musieli się wycofać spod Warszawy. Na pomoc Wielkopolanom, ruszył korpus wojska dowodzony przez Jana Henryka Dąbrowskiego.
Mimo licznych starań i odważnych walk jakie stoczyli Polacy w 1794 roku, 24 października 1795 roku został zawarty układ o trzecim rozbiorze Polski pomiędzy Prusami, Rosją i Austrią.
Dokonał się trzeci rozbiór Polski, co spowodowało zniknięcie z mapy świata Polski na 123 lata.