(0)
Bartłomiej z Bydgoszczy (ur. ok. 1480 r. w Bydgoszczy - zm. 1548 w Poznaniu) - bernardyn (przed wstąpieniem do klasztoru w 1500 r. nosił imię Stanisław), przez całe swe życie związany z Bydgoszczą.
W 1550 roku otrzymał w Akademii Krakowskiej stopień bakałarza. Bartłomiej znalazł się także w gronie wykładowców Studium Filozoficznego, które powstało w 1530 r. przy bydgoskim klasztorze bernardynów.
Bartłomiej był gwardianem klasztoru bydgoskiego (1518-20, 1524), mistrzem nowicjuszy i kaznodziejów, człowiekiem posiadającym głęboką wiedzę i szerokie zainteresowania. Znał osobiście i cieszył się zaufaniem prowincjałów bernardyńskich: Jana Szklarka i Rafała z Proszowic.
Bartłomiej napisał kilka manuskryptów z materiałami do dziejów zakonu bernardynów, ale znany jest przede wszystkim z dwóch dzieł dotyczących języka polskiego.
Pierwsze - to słownik łacińsko-polski ukończony w 1532 roku, liczący 4272 polskie wyrazy, który w rzeczywistości był wzbogaceniem trzech starszych słowników (autorstwa Tucholczyka, Murmeliusza, Mymera).
Drugie dzieło Bartłomieja stanowią polskie wyrazy wpisane na marginesach, powstałego w 1488 roku, słownika "Vocabularis breviloquus" autorstwa Jana Reuchlina. Liczba dopisanych tu polskich słów przewyższa ilość z poprzedniego słownika. Wyrazy notowane przez leksykografa noszą znamiona dialektu północnopolskiego - zgodnie z pochodzeniem autora. Jedną z cech charakterystycznych tej pracy jest objaśnienie wielu terminów z zakresu gramatyki, które są najstarszymi zapisanymi określeniami gramatycznymi w języku polskim.
Posądzany przez ówczesnych o chełpliwość i dążenie do rozgłosu Barłomiej napisał w powyższym inkunabule: "Ja brat Bartłomiej z Bydgoszczy, Minoryta, nie jestem i nigdy nie byłem człowiekiem lubiącym się chełpić swoją pracą, człowiekiem, który by podejmował trud pisarski dla zdobycia rozgłosu, czy próżnej chwały (jak mnie o to różni ludzie obwiniają), lecz pracowałem dla dobra Rzeczpospolitej i dla pomnożenia chwały Bożej, 1544 r."
Naukowa działalność Bartłomieja została odkryta dopiero w końcu XIX wieku, kiedy Bolesław Erzepki odczytał, opracował i wydał drukiem jego słownik łacińsko-polski z 1532 r. Więcej szczegółów z życia i działalnosci wybitnego bernardyna zgromadził i opublikował później ks. Kamil Kantak.
dodane na fotoforum:
