Pułtusk

Pułtuska Kolegiata
Pierwsza świątynia powstała być może już pod koniec XI wieku. Około 1230 r. wzmiankowany jest kościół św. Magdaleny. Do chwili wybudowania kolegiaty pełnił on rolę kościoła parafialnego. Budowa świątyni kolegiackiej prawdopodobnie rozpoczęła się w 1443 r. i trwała do 1448. Dokument erekcyjny wystawił bp Paweł Giżycki 5 lutego 1449 r. Pierwotnie świątynia była jednonawowa z dość długim, nieco węższym prezbiterium i drewnianym sklepieniem.
W następnych latach dobudowano do niej trzy kaplice: w 1453 r. z fundacji Jana Poddembka, około 1480 r. z inicjatywy Mikołaja Węża z Dobrzankowa oraz trzecią z fundacji bpa Piotra z Chodkowa. Duże zmiany w zewnętrznym wyglądzie kolegiaty zaszły w połowie XVI w. Wówczas została przebudowana przez Jana Baptystę z Wenecji na trójnawową i otrzymała sklepienie kasetonowe.
W 1613 r. świątynia została zniszczona przez pożar. Po odbudowie otrzymała wystrój barokowy, zmodernizowany w połowie XVIII w. przez bpa Ludwika Załuskiego. Dalsze remonty prowadzono ok. 1840 r. Wówczas renowacji poddano dach oraz okna. Częściowemu zniszczeniu świątynia uległa w czasie II wojny światowej.
Od ponad pięciu stuleci jest drugą w hierarchii- po katedrze płockiej- świątynią w diecezji płockiej.
Papież Paweł VI w 1975 r. nadał kościołowi tytuł Bazyliki Mniejszej.