(4)
Fabryka benzyny syntetycznej jest jedną z 12 fabryk wzniesionych przez IG Farben Industrie. Budowę rozpoczęto już w roku 1937 roku kosztem 2 miliardów marek. Postawiono ją na miejscu zakładu Norddeutsche Mineralöwerke GMbH, który zajmował się regeneracją paliwa okrętowego.
Celem Hydrierwerke Pölitz – Aktiengeselschaft była produkcja benzyny syntetycznej z węgla. Ponieważ Niemcy nie posiadali dostępu do złóż ropy naftowej, natomiast mogli uzyskać węgiel oraz darmową siłę roboczą z terenów podbitych państw, produkcja paliwa metodą Bergiusa na tamte czasy była dla nich rentowna. Sam uczony wraz z Carlem Boschem za opracowanie procesu technologicznego przeróbki węgla w płynne paliwo otrzymał w 1931 roku nagrodę Nobla.
Na terenie fabryki w przeciągu 5 lat pracowało ok. 30 tys. więźniów, z czego 13 tys. zmarło w wyniku wycieńczenia, chorób, braku odpowiednich warunków sanitarnych, czy zostało zamordowanych. Więźniowie byli ulokowani w 8 obozach skupiających się przy fabryce. Były to obozy:
Bremerhaven- statek handlowy, w czasie wojny przystosowany do pełnienia funkcji szpitalnej, następnie będący jednostką mieszkalną dla pracowników szczecińskiej stoczni, by na końcu stać się obozem karnym
Tobruklager - (od 1944 roku nazwę zmieniono na Jasenitzlager)- był jednym z największych obozów, w 1944 roku mieścił w sobie 9 tysięcy osób przede wszystkim pochodzenia czeskiego, niemieckiego i włoskiego
Pommernlager - był przeznaczony dla jeńców wojennych oraz Polaków
Hagerwelle - obóz karny
Dr. Durrfeldlager - (od 1942 roku nazwę zmieniono na Nord-lager) - obóz ogólnego zgromadzenia
Wullenverlager - obóz istniejący w latach 1942 - 1945 dla jeńców z krajów zachodnich
Podobóz koncentracyjny Stutthof - powstał w czerwcu 1944 roku, po ewakuacji obozu macierzystego - filia obozu koncentracyjnego Sachsenhausen
Filia obozu Ravensbruck
Produkcja benzyny syntetycznej
Do uzyskania tony potrzebowano 7 ton węgla: 5 ton służyło do uzyskania energii mechanicznej, a więc uruchomienia całej maszynerii, kolejne 2 tony były dopiero poddawane obróbce w wyniku czego otrzymywaliśmy 1 tonę płynnego paliwa. Jak widać była to produkcja nierentowna, mająca jednak rację bytu w czasach wojny.
Proces produkcyjny polegał na kruszeniu węgla w młynach kulowych, a następnie pod ciśnieniem o 200-300 atmosfer i w ciśnieniu 400-500 stopni Celsjusza z dodaniem katalizatorów i rozpuszczalników otrzymywano ciecz, którą przepuszczano przez komory ciśnieniowe, hydrokrakingi, reformingi, a potem destylowano. Była to już faza końcowa której efektem było paliwo. Przy jego produkcji otrzymywano także wiele produktów ubocznych takich jak: smoły, sadza, gaz itd. Część z nich była przeznaczana do przemysłu farmaceutycznego, część do budowlanego.
Bombardowanie fabryki
Fabryka benzyny syntetycznej miała duże znaczenie strategiczne dla III Rzeszy, dlatego jej bombardowanie rozpoczęto już w 1940 roku. Niemcy zorganizowali bardzo skuteczny system ochrony. Stosowano zaporę balonową, sztuczne zamglenie, oraz wybudowano makiety z reflektorami imitujące fabrykę. Dla ochrony ludności niemieckiej wybudowano schrony przeciwlotnicze. Mimo ciągłych nalotów fabryka 1944 wciąż produkowała paliwo. Dzięki polskiemu wywiadowi udało sią ostatecznie zahamować produkcję w 1945 roku. Ostatni nalot miał miejsce 8 marca tegoż roku.
Po II Wojnie Światowej w wyniku konferencji Poczdamskiej teren fabryki został oddany pod jurysdykcję Polski. Police oraz okoliczne tereny zostały oddane dyspozycji wojsk ZSRR na czas 1 roku (tzw. Enklawa Policka, trwała ona do 25 września 1946 roku), w wyniku umowy między polskim rządem, a władzami radzieckiej strefy okupacyjnej. Przez ten okres wywieziono z terenów fabryki większość urządzeń, pojazdów, wyposażeń hal itd.
Obiekt zajmował 1500ha w tym 200ha ścisłej zabudowy technicznej, obecnie część z zabudowań zostało zaadaptowanych przez firmy, pozostałe można zwiedzić samemu, lub jeśli interesuje nas historia tego obiektu z przewodnikiem ze stowarzyszenia "SKARB". Na terenie fabryki z ciekawszych obiektów zachowały się min. elewator węglowy, zespoły silosów, schrony przeciwlotnicze, szkielety hal produkcyjnych. Oprócz infrastruktury naziemnej fabryka posiadała rozbudowane podziemia (kanały, piwnice, bunkry itp.) Podziemia od lat 40. XX wieku są częściowo zalane wodą. Obecnie znajduje się w nich jedno z największych w Zachodniopomorskim zimowisko nietoperzy. Teren ten z tej racji został objęty programem Natura 2000 i podlega ścisłej ochronie.
https://tomaszop.wrzuta.pl/audio/7eZmt3Gwdql/pasja_nr_13
dodane na fotoforum:
