(12)
Zespół pałacowy wzniesiony został w okresie lat 1773 - 1781 przez Feliksa Antoniego Łosia. Wzniesiony na wzgórzu za miastem wraz z parkiem zaprojektowanym przez Norberta Hammerschmida (ogrodnika), tworzy sporych rozmiarów zespół architektoniczno - ogrodowy.
Założenie pałacowe składało się z budynku głównego i dwóch pawilonów połączonych z pałacem półkolistymi galeriami. Na centralnej osi pałacu usytuowany został przedpokój, który spełniał funkcję reprezentacyjną oraz sala balowa. Przed pałacem znajduje się dziedziniec w kształcie podkowy, herbowego znaku Łosiów. Wokół rozciąga się mur z bramą główną oraz dwoma furtami bocznymi.
W pałacu znajdowało się 50 pomieszczeń zdobionych malowidłami z kominkami i wyposażonych w zabytkowe meble. Sala balowa posiada malowidło na którym przedstawiona była wieża Leandra na Bosforze do tego widniały liczne sceny rybackie. W tak zwanej sali familijnej wisiało 15 portretów członków rodziny Łosiów. W pałacu oprócz bogato zdobionych mebli oraz wyposażenia znajdowała się cenna biblioteka i archiwum.
W czasach kiedy właścicielem posiadłości narolskiej był Antoni Feliks, pałac oprócz funkcji mieszkalnej pełnił również rolę ośrodka kultury. Prowadzona była szkoła muzyczna, dramatyczna do której uczęszczała młodzież szlachecka. W okresie powstania styczniowego pałac został częściowo spalony, odbudował go w roku 1867 ówczesny właściciel książę Puzyna. Także podczas I wojny światowej obiekt został poważnie zniszczony. W okresie międzywojennym odrestaurowano go i uzupełniono zbiory. Prawdziwa tragedia spotkała narolski pałac podczas II wojny światowej, kiedy już w 1939 roku zespół pałacowo - parkowy został zbombardowany a następnie obrabowany. Podczas okupacji w pałacu mieścił się posterunek niemieckiej staży granicznej. Zadanie jakie miał spełniać wspomniany posterunek, to ochrona miejscowej ludności przed bandami UPA. Swoją bazę zaopatrzeniową miały tutaj również oddziały partyzanckie. W 1944 roku pałac został poważnie uszkodzony, a jego świetność pogrążył jeszcze bardziej pożar podczas którego spłonęły resztki zbiorów. Od tego czasu zabudowania pałacowe stały się opuszczoną ruiną.
Poprawa sytuacji zapomnianego narolskiego zabytku nastąpiła dopiero w 1995 roku, kiedy Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa sprzedała pałac małżeństwu muzyków. Powołali oni fundację "Pro Academia Narolense", której celem było przywrócenie dawnej świetności pałacowi nawiązującej do czasów Feliksa Antoniego Łosia.
Zdjęcia pałacu z okresu przedwojennego, będącego później w ruinie oraz jego odbudowie można zobaczyć na stronie internetowej Fundacji "Pro Academia Narolense".
https://narolszczyzna.eprace.edu.pl/523,Zabytki_architektury_swieckiej.htm
dodane na fotoforum:
