(3)
Początkowo w miejscu obecnej bazyliki znajdowała się cerkiew prawosławna pod tym samym wezwaniem, której fundatorem był ok. 1260 król Rusi Daniel Romanowicz. Po tym, gdy prawosławny biskup chełmski Dionizy Zbirujski podpisał w 1596 akt unii brzeskiej, przechodząc na katolicyzm obrządku wschodniego razem z całą diecezją, świątynia została katedrą unicką. W latach 1638-1640 została przebudowana z inicjatywy biskupa Metodego Terleckiego, podczas odbudowy po zniszczeniach powstałych wskutek pożaru.
W 1711 r. biskup Józef Lewicki (1710–1730) przeprowadził remont budowli oraz dobudował nawę poprzeczną. Ponieważ prace zostały przeprowadzone niedbale w niedługim czasie budynek groził zawaleniem. W związku z tym biskup Felicjan Wołodkowicz (1731–1756) zlecił rozbiórkę obiektu oraz budowę większej świątyni. Pierwotną cerkiew ostatecznie rozebrano w 1735. Prace budowlane trwały do 1756. Końcową fazą prac budowlanych kierował biskup Maksymilian Ryłło (1756–1784). Wystrojem wnętrz zajął się lwowski artysta Michał Filewicz. Katedra została wybudowana według projektu Pawła Fontany, pod nadzorem architekta Tomasza Rezlera. Nadano jej styl zachodnioeuropejskiego baroku, upodabniając do świątyń rzymskokatolickich. Wnętrze pozbawiono cech cerkwi obrządku greckiego, powstał chór muzyczny, konfesjonały, ołtarz główny i pięć bocznych.
