(1)
ELEMENTY I DETALE ARCHITEKTONICZNE
Abakus – najwyższa część głowicy kolumny w formie czworokątnej płyty.
Aedicula – edykuł – miniaturowa budowla zwieńczająca szczyt, model architektoniczny lub motyw dekoracyjny.
Akroterion – naszczytnik – dekoracyjny element wieńczący wierzchołek i boczne narożniki frontonu, w formie palmety, wolut, posągu, urny.
Alfaria – w architekturze mauretańskiej Hiszpanii drewniany, zdobiony strop.
Amorek – przedstawienie nagiego uskrzydlonego chłopczyka, popularny motyw dekoracyjny, także postać aniołka w sztuce kościelnej.
Aneks – element architektoniczny uzupełniający większą całość.
Anta – Anty – zakończenie wysuniętego muru w postaci filaru, lub prostokątne, narożne kolumny tworzące frontowe zakończenie bocznych ścian starożytnych świątyń.
Aplika – architektoniczny elementy dekoracyjny z innego materiału niż pozostała część budowli.
Archiwolta – łuk dekoracyjny, obramiający czoło arkady, portalu lub innego zamkniętego łukiem otworu i wsparty na małym gzymsie.
Architraw – epistyl – pierwszy element belkowania w kolumnach.
Arkada – element składający się z dwóch podpór (filarów, kolumn) połączonych łukiem, spiętym w środku kluczem.
Arkatura – ornament składający się z szeregu małych arkad, umieszczany zwykle pod gzymsem wieńczącym ścianę.
Atlant – atlas, telamon – podpora w formie posągu mężczyzny dźwigającego na ramionach element architektoniczny (belkowanie, balkon), może być zwieńczeniem portalu.
Attyka – ścianka wieńcząca budynek, zasłaniająca dach, często z dekoracją. Zabezpieczała też sąsiednie budynki w przypadku pożaru.
Baldachim – element w kształcie wieżyczki lub Aediculi nadwieszony lub wsparty (kolumny, posągi, nagrobki, stalle, konfesjonały).
Balkon – wystająca przed fasadę płyta z balustradą lub pełną obudową, często zdobiona, z drzwiami do wnętrza. Piętro widowni kina, teatru, opery, filharmonii.
Baza – podstawa kolumny, filara lub pilastra, często profilowana.
Bifory – biforium – okna arkadowe lub przeźrocze, przedzielone smukłą kolumienką.
Biust – popiersie – rzeźba lub płaskorzeźba przedstawiająca główną część postaci – głowę i część piersi.
Belkowanie – entablatura – zespół belek ułożonych w jednej płaszczyźnie.
Blanki – krenelaż – zwieńczenie murów obronnych, wież, baszt i innych budowli w kształcie szeregu sterczyn z prześwitami.
Blenda – ślepe okno lub arkada, stanowiące element dekoracyjny elewacji.
Boniowanie – rustykowanie – rodzaj dekoracji lica muru, ciosy lub płyty okładzin mają profilowane krawędzie, a ich powierzchnie mogą być płaskie lub wypukłe o różnorodnych fakturach.
Bukranion – element dekoracyjny w kształcie głowy lub czaszki byka, ozdobionej wstęgami i girlandami.
Celosia – w architekturze Hiszpanii ażurowa dekoracja wypełniająca okno.
Cokół – najniższa nadziemna część budynku lub elementów architektonicznych (np. kolumny, portalu, filaru), także rzeźby, pomnika, stanowiąca ich podstawę konstrukcyjną i optyczną.
Echinus – dolna część głowicy kolumny greckiej (doryckiej lub toskańskiej) w kształcie spłaszczonej okrągłej poduszki, łącząca trzon kolumny z abakusem.
Elewacja – lico budynku, jedna z zewnętrznych jego ścian wraz ze wszystkimi występującymi na niej elementami architektonicznymi i dekoracyjnymi – elewacja z głównym wejściem nosi nazwę fasady.
Empora – trybuna – rodzaj galerii lub trybuny wspartej na filarach lub kolumnach, głównie w kościołach.
Entasis – lekkie wybrzuszenie kolumny.
Esownica – sima, cyma – faliste zwieńczenie budynku w kształcie litery S pomiędzy sterczynami.
Fasada – główna, frontowa elewacja budynku, wyróżniająca się bogatszą kompozycją architektoniczną i dekoracyjną.
Faseta – ukośne ścięcie graniastej krawędzi naroża budowli lub wklęsły narożnik między ścianami.
Filar – pionowa podpora o przekroju wielobocznym lub okrągłym.
Flizy – płyty z kamienia, terakoty lub szkła służące do wykładania ścian i podłóg.
Fronton – przyczółek, szczyt – trójkątne zwieńczenie fasady lub ryzalitu budynku, także portalu lub okna.
Fryz – element górnego belkowania kolumn, zazwyczaj dekorowany tryglifami, metopami.
Geison – płyta gzymsowa – gzymsu głównego.
Gipsatura – ozdoba architektoniczna z gipsu, przeważnie we wnętrzach, np. gipsatura na suficie.
Glif – płaskie, skośne ścięcia ościeży okiennych i drzwiowych, wykonane w grubych murach w celu poszerzenia przejścia lub uzyskania większego dopływu światła.
Głowica – kapitel – najwyższa, wieńcząca część kolumny, filara lub pilastra.
Gont – deszczułki klinowe z drewna, służące do krycia dachów.
Gurt – płaski łuk podsklepienny z cegły lub kamienia, wzmacniający sklepienie, często ozdobny.
Gzyms – poziomy, zwykle profilowany pas wysunięty przed lico muru, głowicy. Występują gzymsy zewnętrzne, koronujące, cokołowe, międzypiętrowe, naddrzwiowe, nadokienne, obramujące i wewnętrzne – zdobiące ściany, kominki, piece, sprzęty.
Gargulec – rzygacz – ozdobne zakończenie u dołu rynny dachowej.
Herma – czworokątny słup. zwężony ku dołowi zwieńczony głową lub popiersiem.
Impost – kamienna płyta, ustawiona na filarze, jest oparciem dla sklepień, łuków lub żeber.
Kalatos – kapitel spoczywający na głowie kariatydy.
Kalenica – górna, pozioma krawędź dachu.
Kanefora – podpora architektoniczna w kształcie dziewczyny z koszem owoców lub kwiatów na głowie – odmiana kariatydy.
Kanelury – pionowe żłobki kolumn i filarów.
Kaptur – smok – ozdobna, profilowana nakrywa na wylocie komina, obracająca się z wiatrem.
Kariatyda – podpora architektoniczna w formie posągu kobiety.
Kapnik – okap – wysunięty brzeg dachu, daszek nad drzwiami, oknami.
Kapinos – łzawnik – rowek w gzymsie, zapobiega ściekaniu wody po ścianie.
Kaseton – skrzyniec – wgłębione pole wieloboczne w stropach, sklepieniach i kopułach, wykonane w drewnie, kamieniu lub stiuku, rzeźbione lub malowane.
Klucz – zwornik – najważniejszy konstrukcyjnie element arkady lub przęsła sklepiennego, łuku, gwarantujący trwałość łuku (umieszczony w połowie łuku, często rzeźbiony).
Kokosznik – dekoracyjny szczyt w kształcie łuku w “ośli grzbiet” lub półkolistego, często spiętrzony w kilku rzędach. Charakterystyczny w architekturze ruskiej w XVI–XVII w.
Kolumna – pionowa podpora o przekroju kolistym, składa się z głowicy, trzonu i bazy. Wykonana najczęściej z kamienia lub innych materiałów (drewno, cegła, żeliwo, stal, żelbet), przeważnie jako monolit.
Koncha – półokrągłe sklepienie w kształcie przypominającym muszlę, lub ozdoba architektoniczna o tym kształcie.
Kondygnacja – część budynku zawarta między sąsiednimi stropami.
Kongelacja – ozdoba architektoniczna w kształcie sopla lodu.
Konsola – kroksztyn, wspornik – element architektoniczno-rzeźbiarski podtrzymujący żebra sklepienne, gzymsy, rzeźby, zwykle bogato rzeźbiony.
Kora – posąg dużych rozmiarów stanowiący podporę architektoniczną.
Krepidoma – kamienna podstawa, spełniająca w greckim budownictwie rolę fundamentów.
Kudu – typowy element zdobniczy w architekturze indyjskiej, w formie podkowiastego łuku.
Kuros – posąg stojącego nagiego młodzieńca.
Kwadryga – rzeźba czterokonnego rydwanu stosowana jako zwieńczenie pomnika lub fasady budowli.
Kwiaton – fleuron – element dekoracyjny (zwykle kamienny) w kształcie stylizowanych kwiatów lub liści, wieńczący szczyty, hełmy, pinakle, sterczyny i wimpergi.
Lapidarium – zbiór fragmentów zabytkowych detali architektonicznych i rzeźbiarskich.
Lizena – pionowy pas muru wystający nieznacznie z lica ściany, stosowany jako wzmocnienie ścian lub ozdoba.
Lukarna – okno z obudową występującą przed połać dachu, oświetlające poddasze.
Luneta – odc...
dodane na fotoforum:
