RUINY ZAMKU W LIPOWCU

Dokładnej daty powstania najstarszej zabudowy na wzniesieniu o nazwie Lipowiec, nie udało się
jednoznacznie ustalić. Niektóre, nie do końca pewne źródła sugerują, że w IX wieku znajdowała się tu silna,
zapewne drewniana warownia zwana Lipową, a teren ten podlegał Państwu Wielkomorawskiemu (Wielka
Morawa lub Rzesza Wielkomorawska). Za panowania księcia Świętopełka I w latach 870 - 894, państwo to
obejmowało, poza Morawami, częściowo tereny dzisiejszych Węgier, Czechy, Słowację, Śląsk, Łużyce i
Małopolskę.
W okresie rozbicia dzielnicowego Polski (1138 - 1320), lipowieckie wzgórze znalazło się na pograniczu
dzielnicy krakowskiej i śląskiego księstwa Raciborsko-Opolskiego. Jego wielkie wartości strategiczne oraz
brak stabilizacji politycznej na tym terenie, przyczyniły się zapewne do wzniesienia silnego punktu obronnego i
strażnicy. Przy jej pomocy kontrolować można było również ważny szlak handlowy, prowadzący z Krakowa
na Śląsk, a przebiegający u stóp wzniesienia.
Pierwsze, niezbite dowody istnienia Lipowca pojawiają się w dziele \"Liber beneficiorum dioecesis
Cracoviensis\" czyli Księdze beneficjów (dóbr) diecezji krakowskiej, spisanej przez historyka Jana Długosza.
Według autora znanych \"Roczników czyli kronik sławnego Królestwa Polskiego\", teren na którym wzniesiono
zamek, na początku XIII wieku należał do małopolskiego rodu rycerskiego - Gryfitów. Właścicielem
lipowieckiego majątku był kasztelan krakowski, Klemens z Ruszczy herbu Gryf. W roku 1238 przekazuje
on posiadłość, wraz z drewnianym grodem, klasztorowi Benedyktynek w Staniątkach koło Krakowa,
którego ksienią (żeński odpowiednik opata) była jego córka Wizenna.
Za sprawą biskupa Jana Prandoty, w roku 1243 Lipowiec przechodzi, drogą kupna lub zamiany, w skład
małopolskich dóbr biskupstwa krakowskiego. Od roku 1295 warownia jest w posiadaniu Jana Muskaty,
piastującego godność biskupa krakowskiego. W imieniu biskupów, niemal aż do końca XVIII wieku,
zamkiem wraz z okolicznymi dobrami zarządzali burgrabiowie, później kasztelanowie i wreszcie starostowie.
Wygląd i wielkość budowli w tym okresie nie są szczegółowo znane. Z pewnością w jej obrębie
znajdowała się wolno stojąca, istniejąca do dziś, kamienna wieża, której dolne partie pochodzą z końca XIII
wieku. Funkcjonowanie średniowiecznej twierdzy zapewniała, umiejscowiona obok kamiennego stołpu,
wykuta w litej skale studnia oraz bliżej nie określone, drewniane obiekty mieszkalne i gospodarcze.