Tolkienowski Rübezahl…

Pierwszą wydaną powieścią Tolkiena był “Hobbit”, napisany na początku lat 30-tych. Możemy odnaleźć tam parę motywów pochodzących z naszych terenów. Jak wiadomo imię czarodzieja Gandalfa (którego imię swoją drogą początkowo brzmiało Bladorthin) pochodzi od jednego z karłów w “Voluspie”, jednak jego pochodzenie nie jest czysto nordyckie.

W zbiorach Tolkiena zachowała się pocztówka, przedstawiająca siedzącego na kamieniu starca w czarnym kapeluszu i czerwonym płaszczu, karmiącego jelonka, na której odwrocie Tolkien zanotował “Pierwowzór Gandalfa”. Według biografa Tolkiena Humphreya Carpentera jest to reprodukcja obrazu “Der Berggeist” (“Duch Gór”) J. Madelenera i Tolkien zdobył ją podczas wyprawy w Alpy, w 1911 r. W rzeczywistości artysta zwał się Josef Madlener, zaś Tolkien musiał wejść w posiadanie tej pocztówki zdecydowanie później. Jak twierdzi córka malarza Julie, obraz powstał po 1925-26 r. i ma przedstawiać Rübezahla. Jako pocztówka został on wydany przez Ackermann Verlag München w zestawie przedstawiającym motywy z niemieckiej mitologii, który zawierał także wizerunki pani lasu, jelenia z krzyżem pomiędzy porożem i prawdopodobnie jeszcze jeden wizerunek.

Okazuje się więc, że jednym ze źródeł naszego czarodzieja był karkonoski Rübezahl, zwany w Czechach Krakonošem, zaś w Polsce (błędnie) Liczyrzepą. Douglas A. Anderson w “The Annotated Hobbit” twierdzi, iż Gandalf również w swoim zachowaniu przypomina Rübezahla, który w podaniach występuje jako przewodnik, lecz często wywodzi wędrowców na manowce. Podobnie Gandalf, który jest przewodnikiem kompani Thorina porzuca ją przy siedzibie trolli, znika, gdy zostają porwani przez gobliny, a także opuszcza krasnoludy przed wkroczeniem do Mrocznej Puszczy.

Oczywiście we wszystkich tych przypadkach później powraca, by im pomóc. Należy dodać, iż z postacią Rübezahla Tolkien prawdopodobnie zetknął się już w dzieciństwie podczas lektury “Brązowej Księgi Baśni” Andrew Langa. Jest tam zamieszczony tekst o tej postaci, przedrukowany z “Volksmarchen der Deutchen” (1782-86) J. K. A. Musausa…

https://bialczynski.wordpress.com/slowianie-tradycje-kultura-dzieje/kultura/krzysztof-grzesik-%E2%80%93-j-r-r-tolkien-i-slowianie/

foto – Śnieżka w oddali 8/2011 – stara karta pocztowa z postacią Rübezahla
(jak widać kamienie na których postawił stopy Duch Gór pozostały przy drodze)

https://www.youtube.com/watch?v=Ht4N7kbdcYo