Sanktuarium NMP w Świętej Lipce

Początki kultu Matki Boskiej w Świętej Lipce sięgają XIV w. Według ustnie przekazywanej informacji więziony w lochach kętrzyńskiego kościoła skazaniec dzięki interwencji Matki Bożej wyrzeźbił w drewnie Jej figurkę z Dzieciątkiem. Po wykonaniu rzeźby został uwolniony. Uwolniony skazaniec figurkę zawiesił na lipie przy drodze z Kętrzyna do Reszla. Figurka Matki Bożej z Dzieciątkiem zasłynęła cudami. Z czasem wokół lipy wybudowano kaplicę. Nie wiadomo jak ta kaplica wyglądała. Kaplicę obsługiwali księża krzyżaccy z Kętrzyna. Najstarszą udokumentowaną informację o Świętej Lipce znaleziono w aktach kapituły płockiej – zapis z 1473 informujący, że ludzie chodzą na odpusty do Prus, nie precyzujący bliżej, czy w Świętej Lipce jest kaplica. W przywileju wielkiego mistrza krzyżackiego Johanna von Tieffena z 1491 wydanego dla karczmarza w Świętej Lipce jednoznacznie wynika, że była tam kaplica. Do Świętej Lipki przybywały już wówczas liczne pielgrzymki. Pielgrzymował tu także ostatni wielki mistrz krzyżacki w Prusach Zakonnych Albrecht. Kaplica w Świętej Lipce została zniszczona w czasie reformacji – według napisu w kościele było to w 1524. Na miejscu kaplicy żeby odstraszyć pielgrzymów postawiono szubienicę.