Rudno k/Krzeszowic...Zamek Tęczyn...

Zamek w Tęczynie zbudował w połowie XIV w. Andrzej Tęczyński herbu Topór - pierwszy poświadczony pan na Tęczynie, wojewoda krakowski. Wcześniej jego ojciec Nawój z Morawicy, wojewoda sandomierski i kasztelan krakowski założył tu osadę (był właścicielem 15 okolicznych wsi) i być może rozpoczął budowę zamku, poprzez postawienie zabudowań drewnianych i jednej z zachowanych do dzisiaj okrągłych baszt gotyckich (zwanej Dorotką). Średniowieczny zamek składał się z trzech takich baszt i jednej wieży kwadratowej - bramnej nazwanej póżniej Nawojową otoczonych murem. Skrzydła mieszkalne rozłożone były wzdłuż muru północnego i wschodniego.
• 1319 r. - pierwsza wzmianka w dokumentach o wsi Tenczyn i karczowaniu lasu, prawdopodobnie pod przyszły, drewniany jeszcze zamek Nawoja z Morawicy
• 1402 r. - pierwsza wzmianka o zamku w testamencie Jana Tęczyńskiego
• 1404 r. - ówczesny dokument wspomina kaplicę w zamku
• XVI w. - częstymi gośćmi na zamku byli Mikołaj Rey i Jan Kochanowski
• 1570 r. - Jan Tęczyński z warowni rycerskiej uczynił piękną renesansową rezydencję. Przebudował stary zamek i dobudował nowe skrzydła, wieże ozdobił attyką,
a całość wzbogacił o modne wówczas arkadowe krużganki. Komnaty w części północnej były przeznaczone dla właścicieli zamku
• 1610 r. - Kolejny Jan - ostatni z rodu Tęczyńskich dokonał przebudowy zamku w nowoczesna twierdzę bastejową. Wzniósł nowe fortyfikacje - basteje od południa i wschodu a obok wieży bramnej postawił nową kaplicę. Przystosował też umocnienia do użycia broni palnej. Po tej przebudowie zamek uzyskał kształt nieforemnego wieloboku; ze wschodu na zachód szerokości ponad 140 metrów, a z północy na południe - 130 metrów.
• 1638 r. - po śmierci Jana, Tęczyn przeszedł w ręce jego córki Izabeli, który wyszła za Łukasza Opalińskiego herbu Łodzia. Ten ród stał się następnie właścicielami zamku choć nie był on siedziba rodową a jednynie administartorską
• 1656 r. - podczas "potopu" zamek próbowali zdobyć Szwedzi. Udało im się to dopiero podstępem. Obrońcy w razie kapitulacji otrzymali przyrzeczenie wolności jednak Szwedzi wymordowali większość z nich. W zamku szukali ukrytych tam ponoć skarbów koronnych, nic jednak nie znaleźli. Rok później opuścili go i spalili
• Koniec XVII w. - zamek przejęli i częściowo odbudowali Lubomirscy
• Początek XVIII w. - zamkiem władali Sieniawscy a następnie Czartoryscy
• 1768 r. - wielki pożar powstały od uderzenia pioruna zniszczył zamek, który był już na wpół opuszczony
• 1769 r. - zamknięta została kaplica i zamek całkowicie opustoszał
• 1782 r. - z zamku do krypty kościoła w Tenczynku przeniesiono szczątki ostatniego z Tęczyńskich - Jana
• 1787 r. - ruiny zanku zwiedzał król Stanisław August Poniatowski
• lata 1816 - 1945 - właścicielami Tęczyna byli Potoccy z Krzeszowic
• 1912 r. - w ruinach zamkowych przeprowadzono prace konserwacyjne (powstały wtedy kamienne schody na piętro zamku właściwego), kontynuowane po roku 1949.
• Od końca X wieku zamkiem opiekowało się Bractwo Orlich Gniazd, które dbało o porządek a także organizowało turnieje i pokazy walk oraz tańców średniowiecznych. Obecnie ruiny przejęła regionalna fundacja "Polskie Dziedzictwo – Zamek Tęczyński i Region Ziemi Krzeszowickiej
Potężne ruiny zamku Tęczyn (używa się też nazwy Tenczyn) położone są na szczycie góry, która była kiedyś wulkanem na wysokości 403 m. Był to jeden z największych zamków Małopolski. Nie mogło być inaczej skoro rezydował tu jeden z najmożniejszych i najbardziej wpływowych rodów w Polsce - Tęczyńskich. Przez 300 lat nazywano go drugim Wawelem.
W wieży bramnej (Nawojowej) prowadzącej do zamku właściwego (górnego) widać resztki drewnianych schodów, zapewne jeszcze kilkadziesiąt lat temu można było na nią wyjść. Inne schody, powstałe na początku XX wieku prowadzą wzdłuż zewnętrznych murów kaplicy na piętro skrzydła wschodniego, niegdyś posiadającego krużganki i mieszczącego sale reprezentacyjne (XVI w.).Drugie skrzydło - od północy jest najstarszą częścią mieszkalną zamku (XIV w.).