PUŁAWY

Zamek obronny wzniesiono w Puławach w latach 1671-1676 dla marszałka wielkiego koronnego Stanisława Herakliusza Lubomirskiego. Jego plany rezydencjonalne zrealizował holenderski architekt Tylman z Gameren. Budowla miała kształt prostokąta z czterema alkierzami w narożach, przygotowana była do pełnienia funkcji obronnych. W 1706 roku, kiedy Puławy stały się własnością rodu Sieniawskich, wojska szwedzkie zniszczyły pałac i jego otoczenie.
Odbudowę rezydencji kontynuują rody Sieniawskich i Czartoryskich. Szczyt rozwoju i funkcjonowania w Puławach ośrodka kultury oświeceniowej przypada na przełom XVIII i XIX wieku, za sprawą wielostronnej działalności Izabeli (1746-1835) i Adama Kazimierza (1734-1823) Czartoryskich. Gromadzą oni na puławskim dworze liczne grono znakomitych malarzy (J. P. Norblin, Z. Vogel, K. Wojniakowski, J.Richter), pisarzy (F.D.Kniaźnin J.P.Woronicz J.U.Niemcewicz ), architektów (Ch.P. Aigner,J. Hempel), muzyków (Wincenty i Franciszek Lesslowie).

Tu otwiera swoje podwoje w 1801 roku pierwsze w Polsce muzeum narodowe ( Świątynia Sybilli), gromadzony jest wspaniały księgozbiór, finansowane prace naukowe (lingwistyczne, literackie, historyczne), w które zaangażowane zostaje liczne grono naukowców. Na dworze kształcona jest także młodzież arystokratyczna i ziemiańska. Pałac otacza wspaniałym ogród angielski zrealizowany przez James’a Savage’a.

Dzięki tym działaniom w XIX wieku Puławy określane są mianem „Polskich Aten”.
Za udział w powstaniu listopadowym Adam Jerzy Czartoryski -syn Izabeli i Adama Kazimierza- zostaje skazany na śmierć, by uniknąć wyroku wyjeżdża wraz z rodziną na emigrację do Paryża, a dobra Czartoryskich zostają skonfiskowane przez władze rosyjskie. W pałacu po licznych przebudowach zostaje umieszczony Aleksandryjski Instytut Wychowanie Panien, a od 1862 naukowe placówki rolnicze , których kontynuatorem tradycji jest aktualnie działający w pałacu Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy .

<https://www.garnek.pl/0/xedit/?u=1258129756&h=e8952725>