Kottt ...

W kożdym gospodarstwie na wsi, kożdy szanujący sie pampoń, trzimie kota. Małe dziecka już wiedzom, że som dwie zorty kotow : koczki i kocury. Koczki to te robotniejsze, a kocury? –lepij niy godać.Cołkimi dniami sie poradzom lynić. Leżom se wysztrekowane na wiyszce, abo na leżance na zegłowku swinyte w kłymbek. Ku wieczoru sie dziepiyro z chałupy wynoszom i cołko noc sie smykajom, koczkom pod łoknami mrauczom i wielki „kacynjamer” wyśpiywujom. Zolycyni i haje miyndzy sobom, to jejich niejwiynkszo robota.
Tam kaj som koty, nigdy myszy tyż niy brakuje. Czamu tak jest?, bo koty te myszy cichtujom. Ludzie myślom, że jak w chałupie jest kot, to im myszy po komorkach niy szkłodzom i chleba ani wyndzonki niy zeżyrajom. Koty sie juzaś takie maszketne zrobiyły, że zamiast myszy chytać, same wolom wyndzonka zeżrić, mlykym popoić i na myszy
swalić. Ludzie se ich tak sami zbestwili. Co nojlepszego pod pysk im cisnom, a potym chalatajom, jak pecynek chleba w komorce bez ojszczotki łostanie.
Jak kot chyci mysz na polu, abo w stodole, to jom żywo dudom prziniesie i puszczo jom potym w pywnicy, na gorze, abo w kuchni pod leżankom. Byda jom mioł na potym – myśli kot – jak mi ludzie nic lepszego niy dajom do zmaszkecynio. Kataćtam ludzie niy dajom, za dużo im dowajom. Myszy sie tak przez to spanoszyły, że po cołkim
gospodarstwie sie roztopyrczajom i kocom sie jak najynte, kaj popadnie. Pod delinom, w leżance, w szranku i starych filcokach. To nima nic do śmiychu; roz jednego parobka, kery se chcioł guminioki
łobuć i trefiył na gniozdo z młodymi, o mało krymfy niy wziyny. Wszyndy sie łoklane myszy wciskajom. Tak tyż było kedyś u Kasperczykow w Rudziczce. Mieli łoni wielki gospodarstwo; pora krów i koni, a krom tego chowali wieprzki, gynsi,kury i dużo inkszyj gadziny. Mieli tyż łoni kocura kerymu „Albin”godali. Niczego mu u nich niy brakowało, czuł sie jak u „ Ponboczka za piecym”– jak to godajom. Zdało mu sie, że jest nojważniyjszy z cołkij gowiedzi na gospodarstwie. Tak tyż sie zdało jednyj staryj przemądrzałyj myszy, kero rządziyła wszystkimi myszami.
Kocur „Albin” był taki spasiony i zgniyły, że myszy sie śniego nic a nic niy robiyły. Niyroz mu lotały na wyścigi pod samym nosym. Kocur ani niy dyrgnył, yno lyniwie za nimi łoczami wodziył, tak choby im w
tych wyścigach syndziowoł. Ta najstarszo była już tak zbestwiono, że na spaniu „Albinowi” szkuty z fonsa pougryzała i gniozdo, kere pod delinom miała, nimi se wymościyła. Wszystkie myszy i skuli tego
zowiściyły. W nocy, jak „Albin” był na zolytach u somsiadow, to dziepiyro miały raj te myszy. Rostoliczne breweryje se robiyły i wymyślały nojprzedziwniyjsze bawiynie. Było by tak długo jeszcze
twało, keby niy jedne zdarzyni. Nojmłodszo cera od gospodorza ,
Zofijka, kero już ze szkoły wyszła, prziniosła se książka z biblijotyki i czytała jom jak zawsze na leżance w kuchni. Była tak fest przemynczono, bo musiała przi skludzaniu pomogać, że yno pora
szkartek przeczytała i usnyła przi tym. Książka i z rynki wypadła i wleciała pod leżanka, kaj cołko noc przeleżala. „Albina” niy było w doma, toż myszy juzaś nowo graczka miały. Śleciały sie wszystkie z
cołkigo gospodarstwa. Kożdo była ciekawo, co tyż tam w pojszczotku
jest napisane? Jednak żodno czytać niy poradziyła, krom tyj nojstarszyj. Nauczyła sie czytać doś downo tymu. Było to wtedy jak gospodorzowi w tym samym miejscu gazeta śleciała, a łona prawie nowe gniozdo pod delinom robiyła. Szrotowała ta gazeta i literki przi tym
łykała aże sie nauczyła czytać. Zarozki tyż ta Zofijczyna książka łotwarła i zaczła głośno czytać myszom, kere obstompiyły jom nałokoło. Co konszczek przeczytała to ugryzła i na kupka ciepała. To mi sie na gniozdo przido! –prawiła. Była to książka o jakijś tam Kleopatrze, kero sie w oślim mlyku kompała, żeby wiecznie młodo być.
Od dzisioj mi bydziecie „Kleopatra” godać! Jutro sie tyż okompia! Ale niy w mlyku, yno w czymś lepszym! – kludziyła ta przemądrzałka. W pywnicy stoji pełno maśniczka śmietonki, tam sie okompia!
Wszystkie myszy zaroz zaczły piszczeć z uciechy, że tyż bydom miały swoja królowa „Kleopatra”, yno jeszcze ważniejszo, bo przeca w śmietonce sie bydzie kompać. Jak staro mysz pedziała, tak tyz zrobiyła. Z samego rana poszła do
pywnice z cołkom chormijom mysij bandy, tam kaj stoła maśniczka . Wskoczyła wezgiernie na nia, dżwigła korluszko i do śmietonki wskoczyła. Myszy zaroz: hura! niych żyje „Kleopatra”! Niy twała ta uciecha długo, ktoś zaczon ślazować po schodach do pywnice. Myszy zaroz zaczły piszczeć: Wyłaź „Kleopatro”! Gdoś idzie
do pywnice! – i gibko sie po kątach pochowały. Była to Kasperczyno, kero prawie po ta maśniczka szła, żeby masła nadziałać. „Kleopatra” była tako niebowziynto przez te kompani, że ani nic niy słyszała i uciyc niy zdążyła. Ani sie niy spodzioła, jak sie w kuchni znojdła przi piecu. Jak gospodyni poszła po ryczka do lauby, to szprytno”Kleopatra” fuk z maśniczki, cołko śmietonkom oblepiono,
prosto na "Albina". Kocur tam prawie społ po zolytach, ale sie zaroz łobudziył. Chocioż niy był głodny, ale mysz w śmietonce; tego jeszcze niy próbowoł. Drabko jom capnył pazurami i nim Kasperczyczka prziszła z ryczkom, rozdraszczył miło „Kleopatra” i z wielkim
smakiym schrustoł. Tak to już jest, jak sie komu „Kokocigo mlyka” zachce!

Z ksionżki Bogdana Dzierżawy "Z biegiem Rudy"