(0)
Kołbacz: klasztor cystersów
Tereny te zasiedlane były już w VII wieku. Świadczą o tym liczne naczynia gliniane znalezione w wykopaliskach prowadzonych na terenie ziem kołbackich, a najbardziej świadczy o tym grodzisko stożkowe w Kołbaczu.
O istnieniu osadnictwa słowiańskiego świadczą także nazwy miejscowości.
Nazwa Kołbacz wywodzi się od słowa "w kołobaczyć" co oznacza w koło patrzeć albo kulbaczyć np. konia. Najbardziej prawdopodobna wersja jest taka, że miejscowość ta postawiona została na palach. Słowiańscy osadnicy lokowali się na terenach wolnych od lasów przy rzekach, jeziorach, czy innych akwenach wodnych, przeważnie na terenach nizinnych. Dawało to możliwość połowu ryb, które obok mięsa były podstawą wyżywienia. Osadnicy wybierali ziemie żyzne, dlatego też w rejonie Pyrzyc, czy jeziora Miedwie i rzeki Płonia osadnictwo było duże.
W 1173 roku przedstawiciel rodu, książę Warcisław II sprowadził tu z Duńskiego Esromu zakon cystersów. Klasztor założono na nisko położonej wyspowatej kępie,wśród bagien nad rzeką Płonią. Nowy klasztor miał otrzymać nazwę Mera Vallis, co znaczy "Czysta Dolina". Jednak dawne powiązania z grodem słowiańskim Kołbaczem były tak silne, że nazwa nie przyjęła się i w dalszym ciągu pozostała słowiańska-Kołbacz.
Mnisi którzy jako pierwsi przybyli do Kołbacza od razu przystąpili do zakładania klasztoru. Wstępne formalności zostały szybko załatwione i już w lutym 1174 r. Fundacja uzyskała prawne potwierdzenie. W Kołbaczu zamieszkało 12 mnichów ze swoim przełożonym Reinholdem oraz tyle samo braci świeckich tzw. Konwersów, którzy tworzyli zgromadzenie podległe całkowicie władzy opata.
Początki klasztoru w Kołbaczu
Na podstawie analizy formalnostylistycznej zachowanych budowli sformułowano pogląd o ich powstaniu po 1210 r. Budowę klasztoru zrealizowano w II fazach w latach 1210-1347. Przyjmuje się, że w fazie pierwszej (1210-1247) wykonano w kościele chór, transept i dwa przęsła korpusu nawowego, mury zewnętrzne skrzydła wschodniego, skrzydło konwersów do długości 26 m oraz ścianę nawy południowej. W fazie II (1254-1347) ukończono kościół oraz wszystkie skrzydła klasztorne. Podczas budowy budowniczych napotkało sporo problemów między innymi pożar czy uderzenie pioruna.
Cystersi znani byli w Europie zachodniej jako znakomici gospodarze wprowadzający całkiem nowe technologie produkcji nie znane naszemu Słowiańskiemu osadnictwu. Po przybyciu Cystersów do Kołbacza zapoczątkował się nowy okres świetności tych terenów. Cystersi wiedzieli, że drogi wodne są najtańszym środkiem transportu, dlatego też zmienili koryto Płoni przybliżając ją do zabudowań. Wysoka produkcja środków żywności, zboże, mąki z własnych młynów, mięso , miody z pasiek, wszystko to spowodowało , że Kołbacz rozrósł się gospodarczo i podlegały mu ogromne ilości ziem i bardzo wiele osad. W folwarkach prowadzono bardzo dużą hodowlę bydła i owiec. Były także fermy kurze. Mnisi Kołbaccy specjalizowali się w produkcji piwa o dużej zawartości alkoholu. Nie zapomniano również o osadnictwie, sprowadzano nieznane odmiany jabłoni i grusz.
Każdy mnich miał swój zakres obowiązków i od świtu do nocy dozorował ten odcinek. Bardzo ważnym zajęciem Mnichów był chrzest Słowian, którzy byli jeszcze poganami. Kołbacz był centralą, pod którą podlegały powstałe klasztory w Bierzwniku, a nawet Jordanowie koło Gorzowa. Dobra zakonne składały się w czasie rozkwitu z 55 wsi. Jednak że na tym świecie wszystko ma swój koniec także świetność Cystersów musiała dobiec końca przez różne zwariowania polityczne. Zakon tracił wpływy i chylił się ku rozpadowi. Po 360 latach rozkwitu tych ziem Zakon Cystersów zakończył swą działalność. Dobra Cysterskie przeszły pod zarząd książęcy. Po reformacji Lutra w 1535roku ostatni Opat Kołbacki Ptolemeusz Szobbe wyjechał do Kołowa i podobno miał sporo dzieci. Dobra Klasztorne stały się książęcą domeną. Podczas wojny trzydziestoletniej mocno ucierpiała rezydencja Kołbacka i okoliczne dobra. W latach 1637-42 ziemia Kołbacka znalazła się pod panowaniem szwedzkim, a w 1652 tereny te wraz z Pomorzem Zachodnim włączone zostały do państwa Brandenbursko-Pruskiego. Wielki pożar, który wybuchł w 1662 roku spowodował, że miejscowość stała się mało znaczącym ośrodkiem. Niemiecki okres panowania na ziemiach Kołbackich zakończył się wraz z końcem II wojny światowej.
Klasztor zbudowany został po 1174 r. Kołbacz jest jedyną miejscowością na terenie Pomorza, do której cystersi przybyli z Danii, a nie poprzez kraje niemieckie. Klasztorem macierzystym Kołbacza jest miejscowość Estrom. Duńskie wpływy widoczne są nawet w charakterystycznej technice murarskiej- cegły układane są tu "w jodełkę". Pierwotna bryła kościoła była budowlą późnoromańską, z tego czasu zachowała się tylko jedna nawa. Wspaniale natomiast prezentuje się zachodnia fasada świątyni z najpiękniejszą w Polsce rozetą, czyli wielkim okrągłym oknem.
www.kolbacz.za.pl
