Getto, getunio, getuchna kochana,...

...Tyś taka malutka i taka szubrana.

To fragment piosenki, jednej z wielu, które napisał i śpiewał w Litzmannstadt getto Jankiel Herszkowicz, bard getta. Układał proste piosenki, które śpiewał na ulicach getta. Mówiły o codziennych sprawach, głodzie, biedzie i zimnie. Wyśmiewał się w nich z osób ważnych, Chaim Mordechaj Rumkowski wsadził go za to raz do więzienia ale i dwukrotnie wynagrodził, ale co sie dziwić, gdy Herszkowicz wyśpiewywał po rogach ulic i podwórkach prześmiewczą pieśń pod znamiennym tytułem \\\\\\\"Leben zol prezes Chaim\\\\\\\" (Niech żyje prezes Chaim).
Sam zaznał wszystkich okropieństw jakie oferowało getto - jego rodziców i najmłodszego brata wywieziono do Chełmna i zamordowano, jako przedwojenny krawiec pracował w sklepie, piekarni i w drukarni. Ostatecznie w 1944 r. został wywieziony do Auschwitz, potem trafił do innych obozów, by w Brunszwiku zastał go koniec wojny.
Powrócił do Łodzi, ożenił się, miał dwu synów. Jakiś robak drążył jego duszę - w 1972 r. popełnił samobójstwo - jest pochowany na żydowskim cmentarzu w Łodzi. W oparciu o jego losy powstał film pt. \\\\\\\"Król i błazen\\\\\\\" oraz książki \\\\\\\"Jankl Herszkowicz Der gezang fun lodżer geto\\\\\\\" (Ballady z łódzkiego getta) oraz \\\\\\\"Singing for Survival\\\\\\\"
W linku można posłuchać jednej z jego piosenek, która została nagrana w latach 60. XX wieku przez Radio Łódź. Przez kilka sekund od 12 sekundy, pokazywane jest zdjęcie z getta na którym widzimy Jankiela Herszkowicza i towarzyszącego mu (grał na gitarze, skrzypcach i cytrze) wysiedlonego z Wiednia Karola Rozencwajga.

https://www.youtube.com/watch?v=zSkAFZQR5iI

Na podstawie: \"Spacerownik Łódź Żydowska\"