Grodziec

Na stromym bazaltowym wzniesieniu, w miejscu gdzie dziś wznosi się majestatyczny zamek, we wczesnym średniowieczu istniał gród słowiańskiego plemienia Bobrzan, od którego to grodu przyjęła się późniejsza nazwa zamkowego wzgórza i leżącej u jego stóp osady. Pierwsze wzmianki o Grodźcu pochodzą z dn. 23 kwietnia 1155, kiedy jako Godiuice wymieniony on został pośród innych kasztelani w bulli protekcyjnej papieża Hadriana IV dla biskupstwa wrocławskiego. W 1175 roku książę Bolesław Wysoki wystawił tutaj pismo fundacyjne dla klasztoru cysterskiego w Lubiążu, co sugeruje, iż musiała to być wówczas okazała rezydencja, mogąca pomieścić szeroki książęcy dwór wraz z zaproszonymi gośćmi, wskazanymi w rzędzie świadków. Z tego okresu wzmiankowani są dwaj kasztelanowie grodu: w 1203 zarządzać miał nim Wicislaus, a w dokumencie z roku 1250 jako świadek występuje kasztelan Jan Grodez. Niewiele wiadomo o dalszych, XIII-wiecznych losach drewnianego jeszcze zamku. Zapewne stracił on wówczas polityczne znaczenie i prawdopodobnie popadł w ruinę. Na przełomie XIII i XIV stulecia miejscowa kasztelania znajdowała się w posiadaniu rycerza Jana z Zagrodna, by po jego śmierci przejść na własność księcia Bolesława III zwanego Rozrzutnym. Ten w roku 1320 sprzedał Górę Grodziec wraz z przyległościami rycerzowi Swolo z rodu Bożywojów. Być może wtedy powstała tam pierwsza murowana warownia, choć w źródłach brak na to jednoznacznych dowodów



a przełomie XIV i XV wieku (zapewne już opuszczona) góra zamkowa należała do wsi Witanówka i wspólnie z nią zmieniała właścicieli. O utracie politycznego znaczenia dawnej książęcej siedziby może świadczyć fakt, iż w 1. połowie XV stulecia rezydowali tam plądrujący okoliczne posiadłości rycerze rabusie. W 1470 nowym nabywcą Grodźca został książę Fryderyk I legnicko-brzeski, który niedługo potem podpisał kontrakt z trzema mistrzami murarskimi z Legnicy, Wrocławia i Zgorzelca na budowę potężnej wieży na wzór wieży św. Jadwigi z pobliskiej Legnicy. Wraz z wieżą rozpoczęło się wznoszenie palatium - części mieszkalnej z długimi zasklepionymi piwnicami. Rozbudowa zamku podniosła prestiż rezydujących tam burgrabiów stanowiących reprezentację władzy książęcej w najbliższej okolicy. Pierwszym nowym burgrabią został Jan Axleben zwany Magnus, a po nim funkcję tę pełnił Wincenty von Tauchsdorf, piastujący jednocześnie urząd starosty księstwa legnickiego. Potem zarządcy Grodźca zmieniali się dość często - ciekawostką jest fakt, iż w roku 1490 burgrabią został Konrad Hochberg, przodek późniejszych właścicieli Książa. Jeszcze przed tą nominacją, w maju 1488 roku zmarł książę Fryderyk I, a władzę po nim przejął małoletni syn Fryderyk II pozostający pod czasową kuratelą matki Ludmiły. Za jego rządów Grodziec stał się przodującą siedzibą dworską na Śląsku i jedynym pałacem o cechach gotyckich w tej części władztwa Piastów. Zwieńczenie prowadzonych od ponad 30-u lat prac budowlanych na zamku nastąpiło w roku 1515 i zbiegło się ze ślubem Fryderyka z córką króla polskiego Kazimierza Jagiellończyka Elżbietą Jagiellonką. Z tej okazji na wielki turniej do świeżo ukończonej rezydencji przybyło wielu znaczących rycerzy w towarzystwie pięknych dam, a samą warownię efektownie udekorowano.


lisko dziesięć lat po tych wydarzeniach rozpoczęły się prace mające uczynić zamek jeszcze piękniejszym i bardziej funkcjonalnym. Pod kierunkiem architekta Wendela Rosskopfa wykonano dolną kondygnację budynku mieszkalnego z kręconymi schodami oraz pięknymi sklepieniami wzorowanymi na tych, jakie występują w praskich Hradczanach. W odnowionym pałacu 27 maja 1523 roku odbyło się spotkanie Fryderyka II z markgrafem Jerzym I i jego bratem kanonikiem Wilhelmem, na którym to spotkaniu Fryderyk przyjął oficjalnie wiarę luterańską. Tak doniosłe wydarzenie trzeba było koniecznie uczcić - zabawa niewątpliwie musiała być przednia, skoro przy okazji spaliła się połowa świeżo odnowionego zamku. Z miejsca przystąpiono do odbudowy, przy okazji poprawiono fortyfikacje Grodźca, poszerzając fosy, wzmacniając bramę wjazdową i stawiając wielkie półokrągłe kaponiery od strony wschodniej i od zachodu. 3 marca 1538 roku warownię w prezencie ślubnym od ojca otrzymał Fryderyk III, władca z natury bardzo rozrywkowy, kochający się w rozmaitych turniejach, biesiadach i polowaniach. Z jego to inicjatywy 15 czerwca 1549 roku odbył się w Grodźcu wielki turniej rycerski, w którym uczestniczyło 102 rycerzy, wśród nich m.in. książę Jan z Oleśnicy, Jan von Schaffgotsch z Gryfa, Konrad von Hochberg z Książa i Jerzy von Rechenberg z Kliczkowa, 128 dam, 99 knechtów oraz towarzyszących im heroldów. Zwycięzcą turnieju został Otto von Zedlitz z Prochowic i w nagrodę otrzymał z rąk księżnej złotą kotwicę. Hełm rycerski wywalczył rycerz Baltazar von Promnitz, a srebrny puchar - Mateusz von Logau.
https://www.zamkipolskie.com/grodziec/grodziec.html