Kurzętnik

Zamek w Kurzętniku – ruiny średniowiecznego zamku krzyżackiego w Kurzętniku w powiecie nowomiejskim w województwie warmińsko-mazurskim.
Na przełomie XIII i XIV wieku kapituła zakonu krzyżackiego w Chełmnie wzniosła zamek na górze zwanej Kurnik, położonej nad Drwęcą (wysokość 142 m n.p.m. i wybitność 63 m w stosunku do doliny Drwęcy). Dokładna data powstania warowni nie jest znana; przypuszcza się, że budowę rozpoczęto po 1331 roku. Na pewno ukończona została przed 1361 rokiem, wtedy bowiem wzmiankowani są urzędnicy zakonni rezydujący na zamku.

Zachowane mury kamienne i częściowo ceglane w układzie gotyckim pozwalają zrekonstruować pierwotny kształt założenia obronnego. Zamek zbudowano na planie nieregularnym, co wynikało z nierówności terenu. Długość warowni wynosiła 110 metrów, szerokość 42 metry. Wejście do zamku prowadziło od strony południowej (z kierunku Brodnicy) przez most zwodzony. Około 1340 roku powstał główny budynek mieszkalny o wymiarach 25 na 27 metrów. Pierwotnie był kilkupiętrowy; zachowały się dwie elewacje o wysokości 6-8 m.

Okazałą budowlę otaczały potężne mury z granitu, w partiach szczytowych uzupełnione cegłą, wzmocnione dwiema wieżami wyrastającymi z dłuższych ciągów muru obwodowego. Dziedziniec zamkowy od strony północnej zamykała kaplica pw. Św. Krzyża. Na widocznej z zamku szerokiej równinie Drwęcy i zachodnich wzgórzach pomiędzy Kurzętnikiem a Nowym Miastem zbierały się w lipcu 1410 roku wojska krzyżackie przed późniejszą bitwą pod Grunwaldem. To właśnie spod Kurzętnika musiały zawrócić wojska Władysława Jagiełły, by uniknąć bitwy w trakcie przeprawy przez rzekę. Wskutek rezygnacji Jagiełły z przeprawy brodami kurzętnickimi zamek pozostał nietknięty. Po bitwie grunwaldzkiej przeszedł na krótko w ręce polskie. Został mocno zniszczony podczas wojny głodowej w 1414 roku oraz przez Szwedów w 1659 roku.

W XIX wieku ocalałe dotąd ruiny zamku zniszczono, rozbierając pozostałe mury na materiał budowlany. Obecnie zachowały się częściowo mury zewnętrzne oraz fundamenty, które wskazują, że zamek miał kształt czworoboku z trapezowym dziedzińcem. Grubość murów wynosi około 1,5 metra. Z ruin zamku roztacza się piękny widok na położoną w dole u stóp góry osadę Kurzętnik, na rozległą równinę, przez którą przepływa Drwęca, oraz na oddalone Nowe Miasto Lubawskie.
Legendy[edytuj]

Jedna z legend głosi, że przed wiekami w zamkach w Bratianie i w pobliskim Kurzętniku mieszkali dwaj bracia. Ich zgodne sąsiedztwo nie trwało długo. W gniewie przyrzekli sobie, że już nigdy nie spotkają się na ziemi. Udanej próby mediacji pomiędzy zwaśnionymi braćmi podjął się trzeci brat. Przysięga jednak obowiązywała. By wybrnąć z kłopotliwej sytuacji, bracia zaczęli drążyć podziemny ganek, który po kilku latach pracy połączył dwa zamki. Tu, pod ziemią, spotykali się często, żałując pochopnie złożonej przysięgi. Pomimo poszukiwań nikomu nie udało się dotychczas odszukać podziemnego ganku łączącego dwa bliźniacze zamki.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek_w_Kurz%C4%99tniku