(0)
Urodził się 11 listopada 1837 roku w Ottyniowicach na Podolu. Jego ojciec, Jan Józef, był dzierżawcą majątku należącego do hrabiego Hilarego Siemianowskiego. Ojciec malarza walczył w powstaniu listopadowym jako oficer 5. Pułku Ułanów "Warszawskie Dzieci".
Ojciec Artura był zamiłowanym malarzem, wykształconym w wiedeńskiej Akademii Sztuk Pięknych. On właśnie udzielał synowi domowych lekcji rysunku.
Jako jedenastoletni chłopiec Artur Grottger został oddany na naukę do pracowni lwowskiego malarza Jana Maszkowskiego, gdzie na długie lata zaprzyjaźnił się z jego synem, Marcelim.
Studia malarskie odbył w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych oraz w latach 1855-1858 w Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu. Mieszkał tam do roku 1865.
Z powodu nieustannych tarapatów finansowych, towarzyszących mu przez całe życie, wędrował po Galicji od dworu do dworu, zarabiając na życie rysowaniem i malowaniem obrazów o przygodnej, nieraz banalnej tematyce. Stworzył w tym okresie również najdoskonalsze cykle rysunków wykonanych czarną i białą kredką na kartonach. Nigdy nie widział powstania styczniowego, a stworzył z wyobraźni wstrząsające rysunki: "Polonia" (1863) i "Lithuania" (1864-1866). W 1866 r. na balu w lwowskim Towarzystwie Strzeleckim poznał 16-letnią Wandę Monné.
Gwałtowna miłość polskiej patriotki Wandy i mającego jeszcze tylko dwa lata życia przed sobą "Arthura", której przeciwna była rodzina Wandy, obfitująca w wiele romantycznych spotkań i długich, afektowanych listów, nie mogła zostać spełniona. Artur w nadziei na osiągnięcie sukcesu wyjechał do Paryża, gdzie – chory na gruźlicę – zdołał zakończyć cykl "Wojna", który sprzedał austriackiemu cesarzowi Franciszkowi. W grudniu 1867 roku, nękany płucnymi krwotokami, opadający z sił, został wysłany przez lekarzy do słynnego uzdrowiska Amelies-les-Bains w francuskich Pirenejach, gdzie zmarł 13 grudnia 1867 roku. Zwłoki artysty sprowadziła do Lwowa w dniu 4 lipca 1868 roku jego narzeczona i pochowała go na Cmentarzu Łyczakowskim w miejscu, które kiedyś podczas wspólnego spaceru Grottger wybrał.
Cykle[edytuj]
* Warszawa I (1861) – Błogosławieństwo, Lud w kościele, Chłop i szlachta, Żydzi warszawscy, Pierwsza ofiara, Wdowa, Zamknięcie kościołów
* Warszawa II (1862) – Plac Zamkowy, Chłop i szlachta, Lud w kościele, Wdowa, Zamknięcie kościołów, Więzienie księdza, Sybir
* Polonia (1863) – Karta tytułowa, Branka, Kucie kos, Bitwa, Schronisko, Obrona dworu, Po odejściu wroga, Żałobne wieści, Na pobojowisku
* Lithuania (1864-1866) – Puszcza, Znak, Przysięga, Bój, Duch, Widzenie
* Bór litewski (1864) – ?
* Wojna (1866-1867) – Pójdź ze mną przez padół płaczu, Kometa, Losowanie rekrutów, Pożegnanie, Pożoga, Głód, Zdrada i kara, Ludzie czy szakale, Już tylko nędza, Świętokradztwo, Ludzkość, rodzie Kaina
Artur Grottger, W drodze na Syberię, 1867
Artur Grottger, Fryne, 1867
Cechy stylistyczne prac Grottgera[edytuj]
Intencją Grottgera było ukazanie tragedii wspólnoty poprzez przedstawienie wydarzeń jednostkowych, a w nich przede wszystkim wydarzeń konkretnych, choć anonimowych, pojedynczych jej przedstawicieli. Zindywidualizowanie i bezpośredniość wyraża poprzez koncentrację na jednostce i jej uczuciach, np. w pracy Branka z 1863 roku gestowi kobiety nadaje Grottger wymiar uniwersalnego przeżycia. Stałym elementem, który sam artysta od początku uważał za należący do istoty powstającego obrazu, był wyraz uczuć, ekspresji. Niezależnie od zmian nastrój pozostawał ten sam, konstytuowany przez emocjonalno-psychologiczną charakterystykę postaci. Ważnym elementem prac jest zawsze czytelnie zarysowany psychologiczno-emocjonalny wymiar wydarzeń a dramaturgi, a w głównej mierze opiera się na ekspresji uczuć bohaterów. Ludzkie twarze mają tu specjalny status. Artysta łączył perfekcyjny iluzjonizm z subtelną psychologiczną analizą portretowanej osoby, ale też twarze, jako modele służyły mu za nośniki istniejącego uprzednio i przygotowanego dla nich wyrazu (nie jak w portrecie jako samodzielnym gatunku, gdzie celem było oddanie istoty danej postaci). Czynnikiem nadrzędnym jest tu wyraz, który przekraczał granice tożsamości modeli.
Rysunek i technika[edytuj]
Cykle Grottgera powstawały na ciemnożółtym kartonie, rysowane czarną kredką i uzupełniane o białe bliki. Nastrój sceny wynikał przede wszystkim z ekspresji uczuć bohaterów dramatu, dlatego jasność i natychmiastowa zrozumiałość zobrazowanej sytuacji narracyjnej, budowanej w dużym stopniu przez mowę gestów i mimiki postaci, wymagała iluzjonistycznej rzeczywistości przedstawionej.
Uniwersalne przesłanie cyklów Grottgera[edytuj]
Grottger nadaje nawet czysto dokumentalnym scenom z historii współczesnej egzemplarycznego sensu (będzie tak robił we wszystkich swoich cyklach). Zupełnie świadomie stale pogłębia jednostkowy charakter swych utworów, dąży ku coraz dalej posuniętemu uniwersalizmowi. Intencją Grottgera było od samego początku nobilitowanie tematu współczesnego do rangi malarstwa historycznego poprzez wpisanie przedstawień w gatunkową konwencję egzemplaryczności czy uniwersalizmu przesłania.
Autor stosuje klamrę alegoryczną, której celem jest nadanie wydarzeniom uniwersalnego wymiaru, np. cykl Polonia w sposób alegoryczny przedstawia walkę narodu o niepodległość ojczyzny. Kostium antyczny jest tutaj znakiem ponadczasowości. Następujące po karcie tytułowej sceny z powstania styczniowego zyskują dzięki temu syntetyzującą moc nie tylko wobec procesu historycznego, ale i wobec ogólnoludzkiego dążenia do wolności i tragicznego końca owego dążenia.
Historia recepcji cykli[edytuj]
Wszystkie cykle Grottgera łączyła z współczesnym Grottgerowi polskim odbiorcą wspólnota światopoglądowa i ocena wydarzeń, posługiwał się językiem podobnym do opiniotwórczych czasopism polskich. Lata 90. XX w. cykle uznawane są jako świadectwo przeszłości (rodzi się wtedy legenda powstania styczniowego). Reprodukcje kieruje się do polskiego widza. W roku 1905 potrzeba porozumienia z czytelnikiem i wyzwolenie z pęt cenzury spowodowały skierowanie się ku twórczości Grottgera jako do symbolu narodowościowego. Jego dzieła służyły jako manifestacja dążeń narodowych. Reprodukowano kartony wszędzie i bez ograniczeń przez dwa lata (pozwoliło to na nowe masowe rozpowszechnienie). Im bardzie Grottger był zakazany (jako obrazy wywrotowe) tym rosła jego popularność, jego dzieła zyskały na znaczeniu jako symbol walki i oporu.
Legenda artysty[edytuj]
Grottger reprezentuje typ polskiego artysty XIX-wiecznego, który walczy za pomocą sztuki o niepodległość ojczyzny. Uosabia takie cechy jak zaangażowanie, patriotyzm, poświęcenie. W jego dziełach występuje utożsamianie bohaterów cykli, ich czynów i przeżyć z przeżyciami artysty (poparte sygnałami odautorskimi poprzez autoportrety artysty w cyklach). Kult Grottgera zapoczątkowany przez Wandę Młodnicką, wybuchł z ogromną siłą na przełomie XIX i XX wieku w okresie panowania legendy powstańczej. Wanda w pełni świadomi tworzyła mit wokół zmarłego narzeczonego, jednocześnie kreując również swoje życie jako mit muzy artysty. Legenda powstania w znacznym stopniu wpłynęła na ukształtowanie się legendy biograficznej Grottgera. Uważano, że legenda powstania znalazła najpełniejsze i najdobitniejsze sformułowanie w jego twórczości, gdyż rola Grottgera polegała na odzwierciedlaniu narodowych mitów, aktualizowanych przez powstańców.
