WARSZAWA - PAŁAC LUBOMIRSKICH

W XVIII wieku rodzina Radziwiłłów kupiła północne tereny podwarszawskiego miasteczka Wielopole. Przed 1712 wybudowała tam swoją posiadłość. W 1730 roku pałac należał już do architekta Jana Zygmunta Deybla. W 1760 w pałacu zaczęła się przebudowa w stylu późnobarokowym, lecz nie została zakończona. Pracami remontowymi kierował Jakub Fontana.

W 1790 roku rezydencję z przylegającymi terenami kupił Aleksander Lubomirski. W latach 1791-1793 pałac przebudowano w stylu klasycystycznym według projektu Joachima Hempla. Między innymi została dodana kolumnada, składająca się z 10 potężnych kolumn oraz piętrowe oficyny od podwórza i piętro w korpusie głównym.

W 1816 roku córka Aleksandra Lubomirskiego sprzedała pałac generałowi Izydorowi Krasińskiemu. W latach 1828–1834 pałac był własnością rządu Królestwa Polskiego mieszcząc urzędy i lazaret podczas powstania listopadowego. W 1834 roku posiadłość kupił finansista Abraham Simon Cohen. W tym okresie często przebudowywano pałac, aby mógł przynosić jak największe zyski. W tym celu, umieszczono tu sklepy, stragany, małe mieszkania oraz żydowski dom modlitewny. Budynek w tym czasie podupadł. Nieremontowany pałac, przez wiek XIX i początki XX wieku podupadał. W 1928 Wacław Moszkowski przekształcił pałac na kamienicę i podwyższył o jedno piętro, niszcząc jego zabytkowy charakter.

W 1938 budowlę kupił Urząd Miasta Warszawy i wówczas podjęto decyzję o renowacji. Do realizacji planów nie doszło we względu na wybuch II wojny światowej. Już w pierwszych dniach wojny doszło do zniszczenia pałacu. Podczas oblężenia Warszawy we wrześniu 1939 roku Niemcy spalili budowlę.

Po wojnie pałac odbudowano. W latach 1947-1950 pod kierunkiem Tadeusza Żurowskiego prowadzono prace budowlane, pałac odbudowywano kierując się klasycystycznym projektem Joachima Hempla.

W 1970 zdecydowano o przesunięciu pałacu z pierwotnego miejsca. Marian Spychalski – Marszałek LWP, zaproponował obrócenie pałacu, tak by zamykał kompozycję Osi Saskiej. Całą operację opracował Aleksander Mostowski. Operacja obrotu trwała półtora miesiąca, od 30 marca do 18 maja 1970. Pałac odcięto od murów i fundamentów i na specjalnych kratownicach, po torach, powoli przesuwano na wyznaczone miejsce. W efekcie, budowlę z powodzeniem obrócono o 78 stopni. Część kratownic i podtorza została pod pałacem.