Pigwa wielkoowocowa (Cydonia oblonga)

Nazwa łacińska rośliny pochodzi od miejscowości Cydon na Krecie, gdzie w starożytności uprawiano ten gatunek. Pigwa jest najstarszym znanym gatunkiem owocowym uprawianym w basenie Morza Śródziemnego i na Półwyspie Arabskim. Uprawiano ją tu dla pachnących owoców i atrakcyjnych kwiatów.

Jest to krzew lub drzewo o małej, zwartej koronie, wysokości 1-8 m. Białe lub różowe, duże kwiaty (osiągają do 5 cm średnicy) wydzielają przyjemny, intensywny zapach, a drzewo w czasie kwitnienia wygląda bardzo dekoracyjnie. Cytrynowożółte owoce są duże (200-250 g), w zależności od odmiany w kształcie gruszki lub wydłużonego jabłka. Młode owoce są pokryte gęstym kutnerem, który z czasem ściera się (przed zbiorem owoce są już gładkie). Cechą charakterystyczną dla pigwy są bardzo duże, zielone działki kielicha u szczytu owocu. Dojrzewające od września do do października żółte owoce tworzą piękny kontrast z ciemnozielonymi liśćmi.
Jeżeli w chłodne lata owoce nie dojrzeją pod koniec października, można je zebrać i przenieść do domu, gdzie dojdą do pełnej dojrzałości po 2-3 tygodniach. Owoce pigwy wydzielają delikatny, bardzo przyjemny zapach mający coś z pomarańczy i ananasa. Pozostawione w pomieszczeniu, w krótkim czasie wypełniają je świeżym, orzeźwiającym zapachem.
Miąższ owoców pigwy jest zawsze bardzo twardy, mało soczysty, cierpki, aromatyczny, z licznymi komórkami kamiennymi. Owoce po przekrojeniu szybko się utleniają, czego objawem jest ciemnienie miąższu. Mimo twardości owoce łatwo ulegają odgnieceniom i uszkodzeniom mechanicznym, a panujące w okresie dojrzewania wahania wilgotności sprawiają, iż są one podatne na pękanie. Można je za to przechowywać w chłodnym miejscu przez kilka miesięcy. W pełni owocowania można zbierać z drzewa 15-20 kg owoców.
Wykorzystanie owoców

Owoce pigwy cenione są ze względu na wartości przetwórcze i walory smakowe. Nie są one spożywane w stanie świeżym ze względu na cierpki i twardy miąższ, a nasiona pigwy są trujące. Owoce zawierają do 15% cukrów, dużo kwasów organicznych, garbników i pektyn, a także olejek eteryczny, witaminę C oraz mikroelementy: żelazo, miedź, bor, nikiel, tytan, glin i mangan.
Warunki uprawy

Pigwa ma wysokie wymagania co do gleby i stanowiska. Dobrze rośnie tylko na glebach żyznych, ciepłych, dostatecznie wilgotnych. W warunkach gdzie przez długi czas utrzymuje się woda oraz przy zbytnim przesuszeniu gleby reaguje osłabieniem wzrostu i zrzucaniem zawiązków. Pigwa wymaga lekko kwaśnego odczynu gleby (pH 5,9-6,5). Ze względu na niską mrozoodporność należy ją posadzić w cieplejszych rejonach, na osłoniętym od wiatrów stanowisku.
Zakupione w szkółce drzewko najlepiej posadzić wiosną i zaraz po posadzeniu przyciąć na wysokości 70-80 cm od powierzchni gleby. Pigwę można prowadzić zarówno w formie krzewu jak i drzewa. Zasadnicze cięcie winno być wykonane w pierwszych latach w celu uformowania korony. Koronę prawie naturalną formuje się podobnie jak koronę wrzecionową, ale nie ogranicza się długości konarów na wyższych piętrach, a koronie nadaje się kształt kulisty. Pierwsze piętro powinno znajdować się na wysokości 60 cm nad ziemią. Kolejne piętra formujemy w odległości 60 cm jedno od drugiego. Po trzech latach uzyskujemy luźną koronę o szerokich kątach rozwidleń z 7-8 konarami. Cięcie ograniczamy do niezbędnego minimum, wycinając gałązki chore i te, które odchodzą od przewodnika pod kątem ostrym. Zasadniczym elementem korony pucharowej są niski pień oraz wyrastające z niego 3-5 konarów. Konary rozchodzą się na boki, a korona jest otwarta i dobrze oświetlona w części środkowej. Formowanie korony polega na wycięciu przewodnika i wybraniu 5 silnych pędów wyrastających wokół pnia w mniej więcej równych odstępach. Każdego roku usuwamy pędy wyrastające do środka korony i skracamy konary zasadnicze. W starszym wieku cięcie pigwy ogranicza się do cięcia prześwietlającego połączonego z cięciem sanitarnym. Cięcie pigwy wykonujemy wiosną, po rozpoczęciu wegetacji.
Najgroźniejszą chorobą pigwy jest zaraza ogniowa. Zapobiegać jej można unikając zabiegów stymulujących wzrost, takich jak: silne cięcie i obfite nawożenie azotem. Ważne jest również stosowanie wiosną preparatów miedziowyc