Grodzisko Szurpiły

Od imienia Szjurpy pochodzi prawdopodobnie nazwa jeziora i miejscowości Szurpiły. Pierwotnie nazwa ta odnosiła się do Góry Zamkowej i musiała brzmieć „Šurpapilis”, czyli gród Szjurpy. Niewykluczone, zatem, że wspomniany Szjurpa był jednym z wodzów jaćwieskich, a opisywany gród był jego siedzibą rodową. Zabiegi dyplomatyczne Szjurpy nie przyniosły jednak trwałych efektów.
Już w latach 80. XIIIw ziemie te opustoszały., dokładnie w 1283 roku, jak napisał Piotr z Dusburga - krzyżacki kronikarz:
I ziemia jaćwieska pozostała opustoszała.
Czy był to efekt licznych kampanii wojennych, jakie o tereny jaćwieskie prowadzili Krzyżacy, Ruś, Litwa i Polacy? Materiały archeologiczne pokazują, że właśnie w XIII w. kompleks szurpilski przeżywa największy rozkwit. Brakuje w nich jednoznacznych dowodów na całkowite zniszczenie i porzucenie kompleksu. Są natomiast znaleziska sugerujące przetrwanie tu osadnictwa, co najmniej do pierwszej ćwierci XIV wieku. Źródła krzyżackie dostarczają dowodów na to, że przesiedlenia i emigracja ludności jaćwieskiej trwały jeszcze przez kilkadziesiąt następnych lat. Brak w nich informacji na temat losów Szjurpy. W dokumencie krzyżackim z 1425 roku, góra określana jest jako potężne grodzisko Surpyl, które Krzyżacy kilkakrotnie, lecz daremnie próbowali zdobyć. Więc co stało się z Szjurpą i jego ludem?
Po zniknięciu Jaćwingów na górze swój zamek obronny mieli Litwini. Później stał tu dwór myśliwski.
Obok, na Górze Kościelnej archeolodzy odnaleźli resztki świątyni, nie wiadomo pogańskiej, czy może już ochrzczonych w 1387 r. Litwinów. Natomiast na Górze Cmentarnej odkryto ślady cmentarzyska.
Rok 1283 /data podboju Jaćwieży/ jest raczej datą symboliczną, wyznaczającą koniec tej części ziem, jako samodzielnego bytu politycznego. To w tym roku poddaje się ostatni wódz Jaćwingów - Skomand. Ci z Jaćwingów którzy przeżyli, rozpierzchli się po puszczy i z czasem tam albo powymierali, albo zasymilowali się z miejscową ludnością, albo też zostali wzięci w niewolę i wywiezieni.
Lata 1283-1422 – to „pustka plemienna”, ziemie jaćwieskie są niemal całkowicie wyludnione, zarasta je puszcza, która jest miejscem polowań i wzajemnych wpływów Litwinów, Polaków i Krzyżaków. W roku 1422 ziemie Jaćwingów pokojem melneńskim podzielono między Królestwo Polskie, Zakon Krzyżacki i Wielkie Księstwo Litewskie. To koniec Jaćwieży, typowej czystki etnicznej, którą Rusini rozpoczęli, Litwini i Polacy kontynuowali, a Krzyżacy zakończyli.

w tle Góra Cisowa zwana Suwalską Fudżijamą


https://www.garnek.pl/vinga