ZAUŁKI NOWEGO MIASTA - ul. MOSTOWA

Znana już w średniowieczu ulica Mostowa pierwotnie była drogą wiodącą do przeprawy i przystani na Wiśle; w XVI stuleciu zwana Walischewo, Walischew lub Przewoźnią. Obecne miano uzyskała w wieku XVII.

Po otoczeniu Starej Warszawy murami obronnymi stała się drogą podmurną; na przełomie XV i XVI wieku jej południową stronę zajmował mur obronny wraz z fosą. Po przeciwnej stronie stały wówczas bardzo skromne, drewniane domy, zamieszkane przez ubogą ludność. Przełom w dziejach ulicy nastąpił po rozpoczęciu w roku 1568 z fundacji Zygmunta Augusta budowy stałego mostu na Wiśle, zwanego Mostem Zygmunta Augusta. Budowę drewnianego mostu poprzedzonego chroniącą go murowaną Bramą Mostową ukończono w roku 1575, dzięki zabiegom owdowiałej w międzyczasie Anny Jagiellonki. Most ów był obiektem o charakterze ponadlokalnym, jednak przetrwał tylko do roku 1602, kiedy to został zniesiony przez krę, zaś ulica Mostowa na powrót stała się dojazdem do przeprawy na Wiśle. Dzięki istnieniu mostu ulica Mostowa otrzymała poza nazwą częściowo brukowaną nawierzchnię - ułożoną już w roku 1595.
Poważne zmiany w zabudowie ulicy pojawiły się dopiero po roku 1730; do roku 1743 powstało przy ulicy 16 murowanych domów i kamieniczek; mieszkańcami Mostowej byli przeważnie rzemieślnicy. W związku z istnieniem przystani na Wiśle przy ulicy funkcjonowały liczne knajpy, szynki i garkuchnie; wiązało się to z istnieniem pobliskiej przystani.
Jak wszędzie na Nowym i Starym Mieście długo nie remontowane kamienice miały niski standard, zaś ich mieszkańcami była uboga, głównie żydowska ludność, parająca się rzemiosłem lub handlem.
Mostowa byłą ulicą bardzo zaniedbaną, słabo oświetloną i uchodziła za niebezpieczną po zapadnięciu zmroku. Rok 1939 nie przyniósł zniszczeń zabudowy; wszystkie obiekty zostały spalone i w większości zniszczone do fundamentów w roku 1944.